کاربردهای شماره شبا در ایران چیست؟

کاربرد و مزایای استفاده از شماره شبا

شناسه حساب بانکی ایران یا همان شبا یکی از بهترین و راحت‌ترین روش‌ها برای انجام عملیات واریز و برداشت بانکی است. اگر به دنبال انتقال پول به حساب بانکی دیگری هستید، مطمئن‌ترین راه انتقال آن به شماره شبای مقصد است؛ چرا که دیگر نیازی به گرفتن و دانستن اطلاعات بانکی حساب مقصد -مانند نام بانک، کد شعبه، نوع حساب و دیگر جزئیات- ندارید. اطلاعاتی که خیلی مواقع ندانستن یکی از آنها دردسرساز می‌شد و انجام عملیات بانکی را غیرممکن می‌کرد. البته کاربرد استفاده از شماره شبا به این محدود نیست؛ ادامه مطلب کمک‌تان می‌کند.

راستی اگر شماره شبا حساب بانکی‌تان را نمی‌دانیدبرای استعلام ، در «رده» ساده‌ترین راه را برای این کار فراهم کرده‌ایم؛ شماره کارت بانکی‌تان را تایپ کنید و شماره شبا را تحویل بگیرید.

شماره شبا چیست؟

کد ۲۴ رقمی منحصر به فردی که تمام اطلاعات بانکی شما در آن وجود دارد، شماره شبا است. برای انتقال پول سه راه وجود دارد؛ شماره حساب، شماره کارت و شماره شبا. برخلاف شماره حساب که برای انتقال پول در سیستم داخلی بانک‌ها کاربرد دارد، یا شماره کارت که تاریخ انقضا دارد و هر چند سال‌ یکبار باید آن را تمدید کنید، شماره شبا دائمی است. پس اگر هنوز شماره شبا حساب بانکی خودتان را نمی‌دانید، کافی است یک‌بار آن را از «رده» بگیرید؛ با شماره کارت یا شماره حساب، شبا بگیرید.

بعد از گرفتن آن، همیشه می‌توانید کارهای بانکی را براساس شماره شبا انجام دهید. البته مزیت شبا تنها محدود به دائمی بودن آن نیست. شماره شبا هم همیشگی است، هم انتقال پول با آن به‌صرفه‌تر است، هم می‌توان مبالغ بیشتری را در شبکه بانکی جابه‌جا کرد. اما از همه این‌ها مهم‌تر امنیت شماره شبا نسبت به شماره کارت است که خیلی مواقع برای جابه‌جایی پول بین مردم ردوبدل می‌شود؛ یعنی با دادن اطلاعات شماره کارت به فردی دیگر، امکان سوء‌استفاده یا برداشت پول از حساب بانکی شما وجود دارد. اما دادن شبا برای انتقال وجه، هیچ خطری را متوجه حساب بانکی ما نخواهد کرد.

شماره شبای بانکی و اجزای آن

اولین نکته‌ای که درباره شماره شبا باید بدانید، ساختار انگلیسی آن است؛ یعنی ۲ حرف بزرگ انگلیسی در سمت چپ و 24 عدد که در نهایت شماره شبای منحصربه‌فرد هر فرد را می‌سازند. اصلا بگذارید 26کاراکتر شماره شبا را برایتان رمزگشایی کنیم؛

• ۲ حرف بزرگ اختصاری IR نام اختصاری ایران است که بین تمام شماره‌های شبای بانک‌های ایرانی ثابت است
• ۲ عدد اول چک دیجیت یا ارقام کنترلی شناسه شبا هستند
• ۳ عدد بعدی مربوط به کد ثبت شده هر بانک است
• شماره حساب فرد

برای همین هم هر شماره شبا مختص یک حساب بانکی و منحصر به یک نفر خواهد بود. اگر هم بین این اعداد صفر وجود دارد، در واقع جای خالی است که با صفر پر شده تا شماره شبا به استاندارد 24 رقمی برسد.

موارد استفاده از شبا

مهم‌ترین کاربرد استفاده از شماره شبا این است که سامانه‌های حواله الکترونیکی بانکی مانند و براساس شماره شبا کار می‌کنند و همراه داشتن کد شبا برای دریافت یا واریز پول کفایت می‌کند.

مثلا در کارت به کارت که نام بانکی‌اش حواله سحاب است، اگر براساس شماره کارت بخواهید پول انتقال دهید، سقف مجاز روزانه 3 میلیون تومان خواهد بود که از طریق دستگاه‌های خودپرداز یا اپلیکیشن‌های انجام می‌شود. اما خیلی‌ها نیاز به انتقال پول بیشتری دارند، یا ترجیح می‌دهند از سیستم انتقال پولی استفاده کنند که هم کارمزد کمتری از مشتری می‌گیرد، هم امنیت بیشتری دارد و خدای نکرده با اشتباه شدن یک عدد، پول به حساب فرد دیگری نمی‌رود.

این تفاوت محسوس در کیفیت خدمات انتقال پول تنها با داشتن شماره شبا امکان‌پذیر است. به این شکل که حواله‌های الکترونیکی انتقال پول پایا و ساتنا که جزو محبوب‌ترین انواع انتقال پول بین بانکی هستند، تنها با داشتن شماره شبای مقصد امکان واریز یا دریافت پول را به مشتری‌ها می‌دهند. حواله پایا این امکان را به مشتریان بانک می‌دهد که یک مبلغ بزرگ پول (حداکثر 15 میلیون تومان) را از مشتری تحویل بگیرد و در حواله‌هایی با مبالغ جزئی‌تر به تعداد زیادی از افراد واریز کند؛ مانند پرداخت حقوق کارمندان یک سازمان یا دادن سود به تعدادی از سهامداران بورس. به همین دلیل هم کارفرماها و شرکت‌های کارگزاری بورس، برای واریز پول از مشتریانشان شماره شبا می‌خواهند.

اگر انتقال پول از 15 میلیون تومان بیشتر باشد، باید از حواله ساتنا استفاده کنید که اجازه می‌دهد تا 50 میلیون تومان در شبکه بانکی انتقال بدهید. علاوه بر مبلغ بالاتری که در ساتنا می‌توانید جابه‌جا کنید، این حواله الکترونیکی با سرعت بیشتری از پایا و دیگر حواله‌های بانکی پول را جابه‌جا می‌کند و برخلاف پایا که در ۳ زمان مشخص شده در طول روز پول‌ها را به حساب مشتریان منتقل می‌کند، انتقال پول با ساتنا تنها چند دقیقه زمان می‌خواهد تا به حساب مقصد برسد.

همه این‌ها را گفتیم که برسیم به این‌جا که استفاده از ساتنا و پایا فقط با داشتن شماره شبا امکان‌پذیر هستند و نیازی به هیچ اطلاعات دیگری ندارید. کاربرد استفاده از شماره شبا متنوع و زیاد است، پس اگر هنوز شماره شبا حساب بانکی‌تان را ندارید، «رده» این امکان را فراهم کرده تا شماره شبای تمام حساب‌هایتان را در هر بانکی که باشد، طی چند ثانیه بگیرید.

مزایای استفاده از شماره شبا

یادتان باشد هر فردی برای انجام کارهای بانکی نیاز به یکی از اطلاعات بانکی خود دارد؛ شماره حساب، شماره کارت و شماره شبا. اما برخلاف شماره حساب و شماره کارت که محدودیت‌هایی برای انجام نقل و انتقال پول در آنها وجود دارد، کاربرد استفاده از شماره شبا این است که به متقاضی اجازه می‌دهد از تمام خدمات و سرویس‌های بانکی بهره ببرد. مثلا امکان حواله پول با شماره حساب یا شماره کارت هم وجود دارد، اما سقف مشخص و محدودی دارند که خیلی وقت‌ها جوابگوی کاربر نیست، اما استفاده از شماره شبا این امکان را به فرد می‌دهد تا خدمات بانکی را تا بالاترین سقفی که بانک مرکزی مجوز آن را داده، انجام دهد.

علاوه بر این، شماره شبا بالاترین استاندارد و امنیت را برای انجام کارهای بانکی دارد و برای هر انتقال پول، شما را از هر اطلاعات شخصی و بانکی دیگری بی‌نیاز می‌کند و اگر خدا نکرده شماره‌ای را اشتباه وارد کرده باشید، مبلغ واریز شده به حساب خودتان باز خواهد گشت. از همه این‌ها مهم‌تر این‌که با توجه به افزایش پلکانی کارمزد انتقال کارت به کارت پول، با شماره شبا و از طریق سامانه‌های پایا و ساتنا می‌توان اقتصادی‌تر و ارزان‌تر همان پول را منتقل کرد.

امروزه استفاده از شبا در حواله‌های بانکی، خصوصاً توسط کسب‌وکارها جهت دریافت پول از مشتریانشان بسیار رایج است. اما آیا می‌دانید شماره شبا و تاریخچه‌ی آن چیست و ارقام طولانی آن چه ساختاری دارد؟ نحوه استفاده از شماره شبا چگونه است و مزایای استفاده از آن چیست؟ در این مطلب جامع به تمام این سوالات در رابطه با شماره شبا پاسخ می‌دهیم.

شماره شبا چیست؟

طبق تعریف بانک مرکزی، «شبا» مخفف «شماره حساب بانکی ایرانيان» است. این شماره بمنظور تسهیل و استانداردسازی مبادلات بین بانکی و بین المللی بانک‌های کشور، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مطابق با استاندارد ، تعریف و تبیین شده است و بزودی تمام پرداخت‌های بین بانکی منحصراً با استفاده از شبا صورت می‌پذیرد. هر شماره حساب بانکی، قابل تبدیل به یک شماره حساب “شبا” خواهد بود.

شماره شبا چند رقم است و ساختار آن به چه شکل است؟

شماره شبا یک شناسه ۲۴ رقمی است که این ارقام پس از کد کشور ایران یعنی «IR» قرار می‌گیرد. ساختار شماره شبا به شکل زیر است:

نکته: شماره حساب بانکی لزوماً ۱۸ رقم نیست و ساختار شماره حساب هر بانکی با بانک دیگر متفاوت است. جهت حفظ استاندارد در استفاده از شبا، پشت شماره حساب، به تعداد ارقام تا رسیدن به ۱۸ رقم، صفر‌های پر کننده قرار می‌گیرد.

تاریخچه شماره شبا

قبل از IBAN ، استانداردهای ملی مختلف برای شناسایی حساب بانکی وجود داشت که برای برخی از کاربران گیج کننده بود. این امر اغلب منجر به از بین رفتن اطلاعات مسیر تراکنش در پرداخت ها می‌شد. همچنین این شماره حساب‌ها دارای ارقام چک (کنترل صحت ساختار) نبودند و این امر امکان بروز خطا در انتقال وجه‌ها را بالا میبرد.

در سال ۱۹۹۷، برای رفع این مشکلات، سازمان بین المللی استاندارد (ISO) استاندارد جدیدی تحت عنوان ISO 13616 را منتشر کرد. طبق این استاندارد شماره حساب‌های بین‌المللی تحت نام IBAN که مخفف International Bank Account Number است جهت انجام مبادلات بین‌الملل معرفی شد.

سازمان ISO در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ این استاندارد را بهبود بخشید. در سال ۲۰۰۷ استاندارد ISO 13616 را به دو بخش تقسیم کرد. در بخش دوم (ISO 13616-2:2007) بهبودهای زیادی صورت گرفته شد و تبدیل به استاندارد مورد پذیرش جهت انتقال وجه بین‌المللی شد. نام رسمی این بخش از استاندارد، سویفت (SWIFT) است که امروزه بخش اعظم مبادلات مالی بین‌المللی از طریق آن صورت می‌پذیرد.

در ایران از ۱۱ دی ماه ۱۳۸۵ «اول ژانویه سال ۲۰۰۷ میلادی» بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، استفاده از شبا را برای حواله‌های ارزی اجباری کرده است. همچنین این شماره در مبادلات بین بانکی داخلی کشور نیز استفاده می‌شود.

زمان انتقال وجه با استفاده از شبا

انتقال وجه با استفاده از شماره شبا در سیستم بانکی کشور از طریق یکی از سامانه‌های پایا یا سانتا صورت می‌پذیرد. هر کدام از این سامانه‌ها ساعات تسویه خاصی دارند. در مطلب  این زمان‌ها به تفصیل توضیح داده شده است.

سقف انتقال وجه با استفاده از شبا

سقف انتقال وجه با استفاده از شبا از طریق سامانه‌های پایا و ساتنا متفاوت است. در ادامه جزییات سقف انتقال وجه از طریق شبا در این سامانه‌ها را بررسی خواهیم کرد:

سامانه پایا (سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی)

برای مبالغ پایین‌تر با تکرر بیشتر استفاده می‌شود. برای ثبت حواله پایا سه راه وجود دارد:

۱- شعبه بانک: در این حالت حداکثر مبلغ انتقال ۵۰۰ میلیون ریال است.

۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ هر حواله پایا از این روش ۱۵۰ میلیون ریال است. اما مجموع مبالغ انتقال در هر روز نباید بیشتر از ۶۰۰ میلیون ریال باشد.

۳- موبایل بانک: با استفاده از موبایل بانک هم می‌توان حواله پایا ثبت کرد. حداکثر مبلغ قابل انتقال از این طریق ۱۵۰ میلیون ریال است.

سامانه ساتنا

برای انجام ساتنا دو راه وجود دارد:

۱- شعبه بانک: که در این حالت مبلغ انتقال نامحدود است.

۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ انتقال با این روش با استفاده از رمز ثابت ۵۰۰ میلیون ریال و با استفاده از دستگاه توکن ۲ میلیارد ریال است.

مزایای انتقال وجه با استفاده از شبا

۱- خطر برداشت غیر مجاز از حساب بانکی از طریق شماره شبا وجود ندارد، زیرا شماره شبا صرفاً جهت دریافت پول استفاده می‌شود و از حساب بانکی وجود ندارد. در واقع جایگزینی امن برای کارت به کارت است.

۲- جهت پرداخت وجه بیش از ۳ میلیون تومان سقف کارت به کارت، می‌توانید با استفاده از شبا حساب بانکی شخص گیرنده، از طریق سامانه‌های حواله الکترونیکی «پایا» و «ساتنا» انتقال وجه را انجام دهید.

۳- در صورت اشتباه سهوی در وارد کردن یک یا چند رقم از شماره شبا، احتمال وجود حساب مشابه بسیار پایین بوده و بلافاصله خطا به اطلاع مشتری یا متصدی بانک می‌رسد. در نتیجه خطای واریز اشتباه وجه را بسیار کاهش می‌دهد.

۴- برای حواله هایی که از “شبا” در آنها استفاده می شود، نياز به دانستن، ذکر و کنترل هيچگونه اطلاعاتي نظير نام بانک، نام يا كد شعبه، شماره حساب، نوع حساب و درگيري با كدهاي مختلف و گوناگون نداريد. تمامي اين داده ها در “شبا” وجود دارند.

چگونه شماره شبا حساب بانکی خود را دریافت کنیم؟

۱- شماره شبا را می توانید بر روی دفترچه حساب‌های بانکی خود بیابید.

۲- اخیراً برخی بانک‌ها همچون بانک ملت، در اقدامی مثبت روی کارت‌های بانکی شماره شبا را چاپ می‌کنند.

۳- دریافت شماره شبا با تبدیل شماره کارت به شبا یا تبدیل شماره حساب به شبا نیز امکان‌پذیر است. شماره حساب‌ بانکی را معمولاً می‌توان از پیامک‌های بانک و یا دفترچه حساب به سادگی به دست آورد.

در مطلب راهنمای جامع جهت دریافت شماره شبا صیاد بانک کشور قرار گرفته است