ابرخشت‌ها؛ خانه‌ای برای زندگی – شیمیشی

اینکه کدام عامل بر قیمت خانه ها تاثیر می گذارد در جای خود قابل بحث و بررسی است اما واضح است که یکی از مهم ترین دلایل آن افزایش قیمت مصالح ساختمانی است. این در حالی است که در ده سال اخیر در بسیاری از کشورهای جهان ساخت خانه با مصالح ارزان اما مستحکم و بادوام در دستور کار صنعت ساختمان قرار گرفته است. به ویژه اجرای دستورالعمل های زیست محیطی و استفاده از موادی که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می کند از دیگر دغدغه های مدافعان این موضوع در بسیاری از کشورهای جهان است. تا بتوان با مصالح ارزان و در عین حال مقاوم و پایدار خانه هایی ساخت و به عموم مردم عرضه کرد.

فضای زندگی…

شایان ذکر است در کشورمان فردی به نام پروفسور «نادیر خلیلی» که در ایران و جهان به عنوان مخترع سیستم خانه سرامیکی ایرانی-آمریکایی «سوپر دواب» شناخته می شود، موفق به طراحی و ساخت خانه شد. به آن «سوپرداب» یا «ابرخشت» می گفتند. خانه هایی که با مصالح ارزان قیمت مانند گل، سیم و کاه ساخته می شوند، کاملاً عایق هستند و کیفیت هوای داخل خانه را حفظ می کنند، کمترین میزان آلودگی را دارند و هزینه ساخت بسیار کمتری نسبت به خانه های معمولی دارند. . استاد خلیلی بعدها در سال 1365 بنیاد و در سال 1370 مؤسسه هنر و معماری را تأسیس کرد و اگرچه با فوت وی در سال 1385 روند اخذ مجوز ساخت ابرخشت در ایران متوقف شد، اما ساخت این خانه ها متوقف نشد. و حالا گروهی از آنها داوطلبانه این خانه ها را در سراسر ایران می سازند و البته به علاقه مندان نحوه ساخت آن ها را آموزش می دهند.

یکی از افراد این گروه یکاموز صادقی است که می گوید: استاد نادر خلیلی مخترع خانه های ابرخشت است. او سال ها به بررسی ویژگی های معماری ایرانی پرداخت و به این نتیجه رسید که هرکسی به راحتی می تواند بنای خود را بسازد. بدون پرداخت هزینه زیادی برای آن از دستاوردهای استاد خلیلی خانه هایی به نام سوپردآب یا ابرهشت بود که سال هاست در کشورهای اروپایی و آمریکایی مجاز بوده و نمونه های زیادی از آنها در ایران ساخته شده است. به عنوان نمونه می توان هتل ماجرای جزیره هرمز را در نظر گرفت که با زیر زمینی به مساحت 4000 متر مربع و در زمینی به مساحت 10300 متر مربع ساخته شده است.

وی ادامه می دهد: پروفسور خلیلی چندین سال پیش در ایران در حیاط پژوهشکده خانه ماکت این بنا را ساخت که پس از فوت ایشان این روش کنار گذاشته شد. در حال حاضر من و چند نفر دیگر در تلاش هستیم تا با رعایت استانداردهای بین المللی مجوز ساخت سوپررس را از مراجع قانونی دریافت کنیم. اما نمونه های زیادی از این خانه ها در روستاها ساخته می شوند.

سازگار با محیط زیست

سپس از خصوصیات خانه های آبخازی می گوید و می گوید: ساختمان های آبخازی در برابر زلزله هشت زنجیره ای مقاوم هستند که روی جدول زلزله آزمایش شد. یکی از موفق ترین نمونه هایی که این ادعا را ثابت می کند، زلزله 7-9 ریشتری در شهر کاسماندو در نپال و در شمال دره کاتماندو است که پس از زلزله بیهار قوی ترین زلزله جهان بود. زلزله کاسماندو در سال 2015 رخ داد و نتوانست به ابر زمین هایی که در سال 2006 در قالب مدرسه خیریه با 40 ساختمان گنبدی در این شهر ساخته شده بود آسیبی وارد کند. در همان زمان تمام ساختمان های اطراف آن شهر ویران شد و بیش از نه هزار نفر کشته شدند. اما این ساختمان ها آسیب زیادی ندیدند و فقط سیمان یکی دو تا از آنها شکست. جالب اینجاست که این مدارس همچنان پابرجا هستند و به مدارس پگاسوس در نپال معروف هستند.

سازگاری با محیط زیست یکی دیگر از ویژگی هایی است که صادقی تعریف می کند: ابرخودروها آلودگی زیست محیطی کمتری دارند، زیرا مواد اولیه صنعتی در آنها بسیار کم استفاده می شود. مواد اولیه آنها شامل مقداری خاک از محل ساخت خانه، بامبو و کاه است. به این ترتیب خاک حاوی خاک لومی (حدود 30 درصد) و شن اعم از مرطوب و مرطوب را در کیسه ای گذاشته و با چکش محکم می زنند. سپس کیف هایشان را روی هم می گذارند و ریسمان را بین خطوط می گذارند. این مفتول ها تنش فشاری گنبد را جذب کرده و در استحکام آن بسیار موثر هستند. دلیل استفاده از شمع در تشکیل خاک این است که پس از مدتی فرو نمی ریزد و کمبودی در مقاومت آن وجود ندارد.

مقاومت در برابر اتلاف انرژی

سیمان، بتن، بلوک، تیرآهن، آجر و… مصالح ساختمانی شهرهای بزرگ هستند. مصالح گران قیمتی که مستقیماً بر قیمت تمام شده و نهایی ساختمان و البته عدم وجود هر یک از آنها در بازار تأثیر می گذارد، نه تنها می تواند قیمت را برای مدت طولانی افزایش دهد، بلکه روند ساخت را به تاخیر بیندازد و با دیگری روبرو شود. چالش ها و مسائل همچنین خاک رس های فوق العاده با صرفه جویی پنجاه درصدی از قیمت کل ساخته می شود.

وی که مدیر یک گروه معماری است در این باره می گوید: از نظر هزینه ساخت، قیمت تمام شده این ساختمان ها 50 تا 60 درصد کمتر از ساختمان های امروزی است که با بلوک و آجر ساخته می شوند. برای کاهش هزینه های کارگری می توان از مشارکت اعضای خانواده در ساخت این خانه ها بهره مند شد.

ادامه می دهد: مزیت دیگر این خانه ها این است که در همه اقلیم ها چه در کویر و چه در مناطقی با آب و هوای مرطوب قابل ساخت هستند و با اندکی تغییر در روند ساخت، گرمای فوق العاده تولید می شود. همچنین این ساختمان ها از نظر لوله کشی، تاسیسات و تجهیزات داخلی با خانه های معمولی تفاوتی ندارند و از این نظر مشکلی وجود ندارد. تجهیزاتی مانند گرمایش از کف و دکوراسیون داخلی نیز در این ساختمان ها قابل نصب است و هرکس بنا به بودجه و سلیقه خود می تواند این کار را انجام دهد.

ساختمان های گنبدی و دو طبقه

صادقی تاکید می کند که ابرخودروها عایق خوبی دارند و به همین دلیل در برابر اتلاف انرژی مقاومت بالایی دارند. وی در این خصوص می گوید: اتلاف انرژی در این خانه ها بسیار کم است و مقالات علمی زیادی در مورد سازگاری ابرخشت با معماری سبز و تمیز نوشته شده است. عرض دیوارها در سوپر مخازن حداقل 35 تا 40 سانتی متر بوده و از خشت ساخته شده اند. از طرفی امکان نصب بادگیر در سقف های گنبدی شکل فوق آجری وجود دارد که باعث جریان هوا و خنک شدن داخل خانه می شود و ساکنان را مجبور به استفاده از وسایل سرمایشی می کند.

“ابر باگ ها از چه شکل و شمایلی ساخته شده اند؟” این سوال دیگری است که از یکاموز صادقی می پرسیم و او این پاسخ را می دهد: گاهی آجرهای فوق العاده به شکل گنبد، گاهی به شکل محور، گاهی مربع و گاهی مستطیل می سازند. اسپرم های استوانه ای را می توان از یک تا سه لایه ساخت، در قسمت گنبدی سوپرگلی گنبد نیز می توان یک لایه دوبلکس ساخت. ازاره های مربع و مستطیل تا سه لایه ساخته می شوند. در این خانه ها مانند هر ساختمان دیگری آسانسور وجود دارد.

چگونه یک ابر ایجاد کنیم؟

«امروز اگر کسی بخواهد در ایران برای خودش ساختمان بسازد، چه جاده ای پیش رویش است؟ این آخرین سوالی است که از یکاموز صادقی می پرسیم و او پاسخ می دهد: امروز ساختن آبراهه برای هر ایرانی امکان پذیر است و کافی است نحوه ساخت این خانه ها را بیاموزیم. ما به عنوان یک گروه چهار یا پنج نفره مشغول این کار هستیم، روند ساخت این ساختمان ها را به داوطلبان و علاقه مندان آموزش می دهیم و می توانیم از نزدیک و عینی با این موضوع آشنا شویم.

وی ادامه می دهد: در حال حاضر پروژه 30 واحدی برای ساخت هتلی در بم داریم که طراحی داخلی آن با رنگ آمیزی سقف و آینه کاری انجام شده است.

صادقی در پایان از اهمیت و جایگاه ساختمان سازی با مصالح ارزان، اما مستحکم و مقاوم در روند توسعه شهرهای جهان می گوید و سخنان خود را اینگونه به پایان می رساند: امروزه هزینه های ساخت و ساز و در نتیجه اجاره و خرید خانه در شهرهای بزرگ ایران خیلی زیاد شده و خیلی ها نمی توانند این کار را انجام دهند. در عین حال، آجرهای فوق العاده ارزان تر از هزینه یک ساختمان معمولی ساخته می شوند و این موضوع می تواند به طور خودکار توجه نسل های جوان جامعه را به خود جلب کند و آنها را به تغییر سبک ساخت ترغیب کند. ما در گروه فعالیت های داوطلبانه که تنها مرجع ترویج کار داوطلبانه در ایران است و در بهار 1396 آن را تأسیس کردم، چند سالی است که فعالیت خود را آغاز کرده ایم و در تلاش هستیم فضایی برای ساخت و ساز ساختمان ایجاد کنیم. . خانه های بوم گردی، کتابخانه های روستایی، مدارس، مرمت آثار تاریخی و … با فعالیت های داوطلبانه و تاکنون 8 هزار نفر در این طرح ها شرکت کرده و مشغول به فعالیت هستند.

انتهای پیام