زلزله ترکیه، پاکستان و شاید تهران !

بعد از زلزله ترکیه بارها در روزنامه ها و مصاحبه ها از من پرسیده شد که آیا زلزله ترکیه روی اشتباهات ایران تاثیر دارد یا خیر؟ در تمام نوشته ها گفتم با توجه به اینکه این دو صفحه تکتونیکی متفاوت هستند، با دانش و اطلاعات امروزی باید بگویم خیر، اما شاید بعد از مدتی با اطلاعات بیشتر، ارتباط معناداری بین آنها پیدا شود. نه اینکه امروز این تحلیل علمی دقیق را انجام دادم، اما با زلزله بزرگ دیروز پاکستان و افغانستان، کمی بیشتر از قبل نگران شدم! و چرا؟

زلزله در اثر اصطکاک یا فشار صفحات لایه های زیرین زمین که به آنها صفحات تکتونیکی می گوییم رخ می دهد؟ تصویر زیر صفحات اطراف منطقه ایران را نشان می دهد. دقت کنید چند صفحه در ایران فعال است از ترکیه تا پاکستان و از روسیه و اروپا تا عربستان! این بدان معناست که منطقه ایران بین این صفحات بزرگ زمین شناسی تحت فشار است.

اکنون با زلزله های مهیب اخیر ترکیه در غرب کشور و این زلزله بسیار مهم در پاکستان و افغانستان در شرق ایران، مرا به دو احتمال زیر می اندازد:

1- با این زلزله های بسیار بزرگ در هر دو صفحه جانبی، فشار داخل زمین در کشور ما تا حدودی کاهش می یابد، آیا گسل های داخل کشور برای مدتی ساکت خواهند بود؟ آیا این بدان معناست که طرف ایران تنش کمتری خواهد داشت؟

2- این زمین لرزه های ویرانگر در شرق و غرب کشور نشانه انباشته شدن حجم زیادی از انرژی در کل منطقه است و به زودی اشتباهات ایران به نام زلزله های بزرگ ترغیب خواهند شد تا خود را از دردسر نجات دهند. ?

هیچ تحقیق گسترده ای در مورد اینکه کدام یک از دو سناریوی فوق در علم کنونی جهان بیشتر اتفاق می افتد وجود ندارد، اما در مورد بند-1 می دانیم که قبلاً چنین اتفاقی در مکان های مشابه رخ نداده است! پس با یک قضاوت مهندسی ساده و به کمک مکانیک جامدات باید بگویم که سناریوی دوم تا حدودی محتمل به نظر می رسد!

یعنی به دلیل زلزله های ترکیه و پاکستان و به دلیل اینکه طرف ایرانی بین چندین صفحه فرعی و سوابق تاریخی و مطالعات دقیق طرف ایرانی دچار تنش است، باید منتظر زلزله بزرگی در ایران باشیم و این حتی اگر بزرگ باشد. زلزله‌ای که سی سال است در تهران می‌گذرد، من به آن هشدار می‌دهم و می‌گویم که دیر شده است و اگر به نابودی بشریت تبدیل شود و سطح ویرانی‌اش از همه زلزله‌های تاریخ خطرناک‌تر است.

در زلزله تهران جای خطا نیست، مسئولان کشور مراقب باشند. من از گفتن چنین چیزهایی در آغاز سال جدید خوشحال نیستم، اما می بینید که در روز اول نوروز در پاکستان، افغانستان و حتی هند زمین لرزه شدیدی رخ داد، بنابراین زلزله ها نه نوروز را به رسمیت می شناسند، نه بهار و نه. همه چیز دیگر بستگی به تقویم دارد، در مقالات قبلی بارها اشاره کرده ام که این سال ها و سال های اخیر می تواند برای ایران و جهان مهم باشد. مسئولین محترم کشور عاقل باشند بازم میگم جای خطا نیست!

* استاد نمونه کشوری در مهندسی سازه و مدیریت بحران