کلید کنترل فاز چگونه کار می کند و چه بخش هایی دارد؟

کنترل فاز چیست؟

رله های  کنترل فاز اشنایدر الکتریک (Phase control relays) که به صورت مصطلح به کنترل فاز معروف هستند برای در برابر مشکلات شبکه های سه فاز استفاده می شوند.

این رله ها با اسامی حسگر نقص فاز یا حسگر توالی فاز نیز شناخته می شوند.

کنترل فاز در سیستم های الکترونیکی وظیفه بزرگی دارد.

این ابزار باید در شرایط زیر را قطع نماید:

1. بالاتر از حد مجاز و ولتاژ پایین تر از حد مجاز
2. قطع شدگی یکی از فازها
3. جابجایی یکی از فازها
4. عدم تقارن فازهای مدار فرمان
5. دو فاز شدگی سیستم های تکفاز
6. تولید شوک هایی بر اثر قطع و وصل پی در پی برق

برای خرید محصولات اشنایدر الکتریک لطفا کلیک کنید.در کل وظیفه اصلی این ابزار، محافظت از سیستم الکترونیکی و در برابر اختلال های شبکه است.

تفاوت کنترل فاز بار با کنترل فاز

در اصل در بیشتر مدار های برقی صنعتی کنترل فاز و کنترل بار با هم کار می کنند.

در مدار های برق صنعتی یک دستگاه آمپر متر هم برای نمایش نیاز است و همچنین به یک (ct) برای اندازه گیری در این مدار ها نیاز داریم تا مدار به صورت صحیح کار کند.

کنترل فاز بار کاری که این 4 ابزار انجام می دهند را خود به تنهایی انجام می دهد و
کار را آسان می کند و هزینه ها را کاهش می دهد.

3# بخش های مختلف کنترل فاز

بر روی این تجهیز چند ترمینال و وجود دارد که در زیر آن ها را توضیح می دهیم.

(نکته: ممکن است یک شرکت کنترل فاز خود را نوع دیگری بسازد و
یا جای این موارد فرق داشته باشد اما به صورت کلی به شکل زیر هستند و عملکرد مشابهی دارند)

1-3# ترمینال های چندگانه (R , S , T) یا (L1 , L2 , L3)

این ترمینال ها برای اتصال ورودی سه فاز برق شبکه هستند.

کنترل فاز ها بدون نیاز به نول تولید می شوند اگر سیم ها صحیح وصل شوند نشان گر تغذیه روشن می شود.

2-3# پیچ Sensitivity یا به صورت مخفف Sen

یک پیچ است برای تنظیم کردن حساسیت دستگاه در موقع مقایسه تقارن فازها که با آن مقدار حساسیت به عدم تقارن فازها مشخص می گردد.

3-3# پیچ On Delay

پیچی است برای تنظیم تایم انتظار در موقعی که خطایی صورت می گیرد یا آنکه مدار برای بار اول روشن می شود.

4-3# ترمینال شماره 15 کنترل فاز (ورودی فرمان)

در این ترمینال یک ورودی فرمان داخل می شود که قسمت خروجی آن را می توان در پایانه های 18 و 16 دریافت کرد.

در اصل این ورودی پایه COM رله داخلی است.

5-3# ترمینال شماره 16 (نرمال بسته یا خروجی NC)

در موقعی که ولتاژ سه فاز مشکل خاصی نداشته باشد این خروجی وصل می شود که
در این حالت نشانگر فعال بودن رله نیز روشن می شود و کنتاکتور به این ترمینال وصل می شود.

6-3# ترمینال شماره 18 (خروجی NO یا همان نرمال باز)

این ترمینال تنها در موقع روشن بودن چراغ سیگنال REL باز است و در مواقع دیگر بسته است.

در اصل در دو حالت این ترمینال بسته است:

1. دستگاه غیر فعال باشد.
2. یک خطا به وجود آمده باشد و یا رله داخلی غیر فعال و قطع شده باشد.

این ترمینال برای مانیتورینگ و متصل کردن به است.

7-3# نشانگر خطا

در حالت عادی دو الی سه نشانگر خطا روی هر کنترل فاز وجود دارد که
در حالت جابجا شدن دو فاز از سه فاز و یا در حالتی که
ولتاژ شبکه بیرون از محدوده مجاز عملکردی باشد به همراه قطع رله داخلی نشانگر خطا نیز روشن می شود.

نکته: محدوده مجاز ولتاژ 300 الی 440 ولت در سه فاز و 185 الی 240 ولت در تک فاز است.

4# اصول و نکات کار با کنترل فاز

بعد از آنکه فازها به ترمینال های R, S, T (و در صورت نیاز نول) به دستگاه وصل شوند دستگاه شروع به کار می کند.

بعد از آنکه زمان تاخیر از پیش تنظیم شده به اتمام برسد رله داخلی دستگاه نیز وصل می شود. (متصل شدن داخلی ترمینال 15 به 18)

نکات:

آشنایی با بخش‌های مختلف

بر روی هر رله کنترل فاز تعدادی ترمینال و چراغ سیگنال (نشانگر LED) به شرح زیر وجود دارد، توجه داشته باشید که ممکن است یک شرکت سازنده در انتخاب نام و یا شماره ترمینال و محل قرارگیری آن‌ها متفاوت عمل کند ولی به‌صورت کلی در این دستگاه با بخش‌های زیر سروکار داریم:

•  ترمینال‌های R , S , T یا L1 , L2 , L3 : ورودی سه فاز برق شبکه را به این ترمینال‌ها وصل می‌کنیم. کنترل فازها در دو مدل بدون نول و نیاز به نول تولید می‌گردند. با وصل صحیح سیم‌ها، نشانگر تغذیه روشن خواهد شد.
• Sen یا Sensivity: پیچ تنظیم جهت مشخص نمودن میزان حساسیت دستگاه در زمان مقایسه تقارن فازها می‌باشد . به‌عبارت‌دیگر توسط آن میزان حساسیت به عدم تقارن فازها تعیین می‌گردد.
•  On Delay: پیچ تنظیم زمان انتظار در مواقعی که خطایی رخ می‌دهد یا مدار برای اولین بار روشن می‌شود.
• ترمینال ۱۵ : ورودی فرمان: به این ترمینال یک ورودی فرمان وارد می‌شود که خروجی آن را می‌توانیم در پایانه‌های ۱۸ و ۱۶ دریافت کنیم . در واقع این ورودی پایه COM رله داخلی دستگاه است.
•  ترمینال 18 : خروجی No یا نرمال باز: این خروجی در زمانی که ولتاژ سه فاز هیچ مشکلی نداشته باشند وصل می‌شود که البته در این حالت نشانگر فعال بودن رله نیز روشن است. این ترمینال به کنتاکتور وصل می‌شود.
• ترمینال 16 : خروجی NC یا نرمال بسته: این ترمینال همیشه بسته می‌باشد مگر اینکه چراغ سیگنال REL روشن باشد . در واقع در دو حالت این ترمینال بسته خواهد بود :
  1. دستگاه خاموش باشد
  2. خطایی رخ‌داده باشد و رله داخلی قطع کرده باشد. از این ترمینال می‌توان برای مانیتورینگ استفاده کرد و به PLC متصل نمود .
•  نشانگر خطا: معمولاً یک یا دو عدد نشانگر خطا روی کنترل فاز وجود دارد که در صورت جابجا شدن دو فاز از سه فاز یا درصورتی‌که که ولتاژ شبکه خارج از محدوده مجاز عملکردی باشد، ضمن قطع رله داخلی، نشانگر خطا روشن خواهد شد. (محدوده مجاز ولتاژ بین ۳۰۰ تا ۴۴۰ ولت در سه فاز و ۱۸۵ تا ۲۴۰ ولت در تکفاز است)

اصول کار

پس از اتصال فازها به ترمینال‌های T, S, R (و نول در صورت نیاز) دستگاه شروع به کار می‌کند. پس از اتمام زمان تأخیر تنظیم‌شده رله داخلی دستگاه وصل می‌شود). اتصال داخلی ترمینال ۱۵ به ۱۸ به یکدیگر)

نکته: در صورتی زمان‌سنجی آغاز خواهد شد که وضعیت فازها عادی باشد.
نکته: در صورت بروز خطا، رله خروجی قطع و هر بار پس از برطرف شدن خطا، دستگاه زمان‌سنجی را از صفر آغاز می‌کند..
نکته: درصورتی‌که اشکالی )مانند افت ولتاژ، قطع یک‌فاز و یا جابجایی فازها ( در شبکه سه فاز پدید آید، رله داخلی قطع‌شده و نشانگر خطا روشن می‌شود( اتصال داخلی ترمینال ۱۶ به ۱۸ به یکدیگر)

کنترل فاز تکفاز

مدل بالا، یک کنترل فاز سه‌فاز است. جهت افزایش امنیت منازل و ادارات و ساختمان‌های تجاری می‌توان از مدل تکفاز در ورودی ساختمان و بعد از کنتور برق استفاده کرد. این دستگاه دقیقاً مشابه محافظ برق عمل می‌کند و با نصب آن بعد از کنتور برق، دیگر نیازی به نصب جداگانه محافظ برق برای یخچال، کامپیوتر و …. نخواهد بود.

نصب کنترل فاز

رله خروجی این دستگاه قدرت قطع و وصل ۳فاز را به‌صورت مستقیم ندارد، لذا باید از یک کنتاکتور در خروجی کنترل فاز استفاده شود.

مثال کاربردی

در این ویدیو نحوه راه‌اندازی موتور سه فاز را یاد خواهید گرفت که در این مدار موتور در برابر جریان اضافه و اختلالات ولتاژ ، به‌وسیله کنترل فاز و بیمتال حفاظت می‌شود

منبع: الکتروشتاب