نمونه دادخواست اجراییه چک صیادی

وصول وجه چک صیادی برگشتی از چالش های رایج در معاملات مالی است. با این حال، قانون اصلاح صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷، با معرفی سازوکار «درخواست صدور اجراییه»، فرآیند مطالبه و وصول مطالبات چک های صیادی را به شکل قابل توجهی تسریع و تسهیل کرده است. این روش، جایگزینی مؤثر برای طرح دعاوی طولانی مدت در محاکم قضایی به شمار می رود و امکان توقیف سریع اموال صادرکننده را فراهم می آورد.

این راهنمای جامع با هدف ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی به دارنده چک صیادی برگشتی تدوین شده است تا با آگاهی از مبانی قانونی و مراحل عملی، بتواند به سرعت و با کمترین پیچیدگی، نسبت به وصول وجه چک و خسارات قانونی اقدام کند. این سازوکار، ابزاری قدرتمند برای احقاق حقوق دارندگان چک است که با رعایت شرایط و ضوابط خاص، مسیر مطالبه را کوتاه می سازد.

مفهوم و مزایای اجراییه چک صیادی چیست؟

اجراییه چک صیادی، به موجب ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک (مصوب ۱۳۹۷)، روشی نوین برای وصول مطالبات ناشی از چک های برگشتی است که بدون نیاز به تشکیل پرونده قضایی طولانی مدت و صدور حکم دادگاه، مستقیماً منجر به صدور دستور اجرا و در نهایت توقیف اموال صادرکننده می شود. این شیوه، نقطه عطفی در فرآیند مطالبه حقوقی چک محسوب می شود که سرعت و کارایی آن را به مراتب افزایش داده است.

تفاوت بنیادین اجراییه با دادخواست مطالبه وجه

تفاوت اصلی و جوهری میان درخواست صدور اجراییه و دادخواست مطالبه وجه سنتی در ماهیت و فرآیند آن ها نهفته است. در روش سنتی مطالبه وجه، دارنده چک ملزم به طرح دعوا در دادگاه، شرکت در جلسات رسیدگی، ارائه ادله و دفاع از حقوق خود است. این فرآیند ممکن است ماه ها یا حتی سال ها به طول انجامد تا در نهایت، پس از صدور حکم قطعی، نوبت به مرحله اجرا برسد. اما در مورد چک های صیادی، ماده ۲۳ قانون چک مسیری مستقیم و سریع تر را فراهم آورده است. بر اساس این ماده، در صورت وجود شرایط مقرر، دادگاه بدون ورود ماهوی به دعوا و تنها با بررسی شکلی مدارک، اقدام به صدور اجراییه می نماید. این اجراییه به منزله سند لازم الاجرا تلقی شده و بلافاصله به واحد اجرای احکام دادگستری ارسال می شود تا اقدامات اجرایی آغاز گردد. این تفاوت بنیادین، زمان و هزینه وصول مطالبات را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

مزایای کلیدی صدور اجراییه فوری برای چک صیادی

سازوکار اجراییه فوری برای چک صیادی مزایای متعددی را برای دارنده چک به ارمغان می آورد که مهمترین آن ها عبارتند از:

• سرعت بالا در وصول مطالبات: حذف مراحل طولانی دادرسی و صدور حکم قطعی، فرآیند وصول وجه چک را به میزان قابل توجهی تسریع می بخشد. این سرعت در بازگرداندن نقدینگی به دارنده چک، از اهمیت بالایی برخوردار است.
• کاهش هزینه های دادرسی: با توجه به عدم نیاز به طرح دعوای کامل و گذراندن مراحل طولانی قضایی، هزینه های مربوط به دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده) به حداقل می رسد.
• امکان توقیف فوری اموال: به محض صدور اجراییه و ارجاع پرونده به اجرای احکام، دارنده چک می تواند درخواست توقیف اموال صادرکننده را ارائه دهد. این توقیف می تواند شامل حساب های بانکی، اموال منقول و غیرمنقول باشد که مانع از جابجایی یا پنهان کردن اموال توسط بدهکار می شود.
• اعتبار قانونی بالا: اجراییه صادره از دادگاه، دارای اعتبار سند لازم الاجرا است و ضامن حقوق دارنده چک خواهد بود.
• عدم نیاز به اثبات قصد: در این روش، نیازی به اثبات سوءنیت یا قصد کلاهبرداری صادرکننده چک نیست، بلکه صرف برگشت خوردن چک و فقدان موجودی، برای شروع فرآیند اجراییه کفایت می کند.

مبنای قانونی: ماده 23 قانون اصلاح صدور چک

مبنای قانونی و اصلی درخواست صدور اجراییه چک صیادی، ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷ است. این ماده به صراحت بیان می دارد:

«دارنده چک می تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی را درخواست نماید. دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر نماید.»

این قانون، با هدف کاهش حجم پرونده های قضایی و افزایش کارایی نظام حقوقی در وصول مطالبات چک، تحولی اساسی را در این حوزه ایجاد کرده است. تاریخ تصویب این اصلاحیه (سال ۱۳۹۷) نشان دهنده رویکرد جدید قانون گذار برای ساماندهی بازار چک و افزایش اعتماد عمومی به آن است.

شرایط لازم برای درخواست صدور اجراییه چک صیادی (آیا چک شما واجد شرایط است؟)

برای اینکه دارنده چک صیادی بتواند از مزیت درخواست صدور اجراییه مستقیم بهره مند شود، چک مورد نظر باید دارای شرایط قانونی خاصی باشد. عدم وجود حتی یکی از این شرایط، می تواند منجر به رد درخواست اجراییه و ارجاع دارنده به مسیرهای سنتی مطالبه وجه شود.

شرط اول: صیادی بودن چک و ویژگی های آن

اولین و مهمترین شرط، «صیادی» بودن چک است. چک های صیادی، چک هایی هستند که از طریق سامانه یکپارچه صیاد (سامانه صیاد) صادر و ثبت می شوند. ویژگی های ظاهری این چک ها شامل موارد زیر است:

• داشتن سریال ۱۶ رقمی بر روی برگه چک.
• لزوم ثبت و تأیید مشخصات چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده و تأیید آن توسط ذی نفع.
• رنگ بنفش در طراحی برگه چک (عمدتاً).

صرفاً چک هایی که این ویژگی ها را دارند و فرآیند ثبت و تأیید آن ها در سامانه صیاد به درستی انجام شده باشد، مشمول ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک و امکان صدور اجراییه مستقیم خواهند بود. چک های قدیمی (غیرصیادی) مشمول این مزیت نیستند و برای مطالبه وجه آن ها باید از طریق دادخواست حقوقی یا اجراییه ثبتی اقدام شود.

شرط دوم: گواهی عدم پرداخت دارای کد رهگیری

شرط دوم، داشتن «گواهی عدم پرداخت» از بانک محال علیه است. این گواهی باید به دلایل زیر از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد:

• دریافت گواهی عدم پرداخت (تک برگ) از بانک در مهلت ۱۵ روزه از تاریخ سررسید (در مورد چک های درون شهری) یا ۴۵ روزه (در مورد چک های بین شهری)، هرچند عدم رعایت این مهلت ها مانع از مطالبه وجه نمی شود اما ممکن است برخی امتیازات خاص دیگر را سلب کند.
• گواهی باید حاوی کد رهگیری باشد. این کد رهگیری نشان دهنده ثبت سیستمی برگشتی چک در سامانه یکپارچه بانکی است و برای پیگیری های بعدی و درخواست اجراییه الزامی است.
• دلیل برگشت خوردن چک باید «عدم موجودی» یا «کسر موجودی» باشد.

وجود کد رهگیری در گواهی عدم پرداخت، صحت و رسمیت فرآیند برگشت خوردن چک را تأیید می کند و یکی از مدارک اصلی برای ثبت درخواست اجراییه است.

شرط سوم: فقدان شرایط خاص در متن چک

ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک، صراحتاً سه شرط را برای عدم صدور اجراییه مستقیم ذکر کرده است که فقدان هر یک از این شرایط در متن چک، از شروط اصلی برای امکان درخواست اجراییه است:

1. چک مشروط نباشد: یعنی در متن چک قید نشده باشد که وصول وجه آن منوط به تحقق شرط خاصی است. به عنوان مثال، عباراتی مانند «وجه این چک پس از تحویل کالا پرداخت می شود» چک را مشروط می سازد.
2. چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی نباشد: اگر در متن چک صراحتاً قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهد مشخصی صادر شده است، امکان صدور اجراییه مستقیم وجود نخواهد داشت.
3. گواهی عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت (ماده ۱۴) صادر نشده باشد: اگر صادرکننده چک به دلیل سرقت، کلاهبرداری یا مفقود شدن چک، دستور عدم پرداخت را به بانک داده باشد و گواهی عدم پرداخت به این دلیل صادر شده باشد، دارنده نمی تواند مستقیماً درخواست اجراییه نماید. در این صورت، پرونده باید ابتدا در مراجع قضایی بررسی شود تا اصالت دستور عدم پرداخت مشخص گردد.

توجه دقیق به این سه مورد در زمان پذیرش چک و نیز هنگام درخواست اجراییه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مهلت اقدام: آیا برای درخواست اجراییه مهلت خاصی وجود دارد؟

برخلاف برخی از مسیرهای حقوقی دیگر که مهلت های مشخصی برای اقدام دارند (مانند شکایت کیفری که حداکثر ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت است)، برای درخواست صدور اجراییه چک صیادی بر اساس ماده ۲۳ قانون چک، مهلت قانونی خاصی تعیین نشده است. به عبارت دیگر، دارنده چک می تواند هر زمان پس از برگشت خوردن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت، نسبت به ثبت درخواست اجراییه اقدام نماید.

با این حال، توصیه می شود که دارندگان چک در اسرع وقت اقدام نمایند. تأخیر در این فرآیند ممکن است ریسک هایی را به همراه داشته باشد، از جمله:

• احتمال جابجایی یا پنهان کردن اموال توسط صادرکننده: هرچه زمان بیشتری بگذرد، امکان دارد صادرکننده چک دارایی های خود را منتقل کند و اجرای حکم را دشوار سازد.
• پیچیدگی بیشتر در جمع آوری مدارک: با گذشت زمان، ممکن است دسترسی به برخی مدارک یا اطلاعات مربوط به صادرکننده دشوارتر شود.

بنابراین، اگرچه مهلت قانونی مشخصی برای درخواست اجراییه وجود ندارد، اما اقدام به موقع از لحاظ عملی بسیار حائز اهمیت است.

مدارک لازم برای ثبت درخواست اجراییه چک صیادی (چک لیست کامل)

برای ثبت درخواست اجراییه چک صیادی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، جمع آوری دقیق و کامل مدارک زیر ضروری است:

ردیف	مدرک مورد نیاز	توضیحات
۱	اصل و کپی چک صیادی برگشتی	چکی که برگشت خورده و قصد وصول آن را دارید. کپی برابر اصل شده نیز قابل قبول است.
۲	اصل و کپی گواهی عدم پرداخت	گواهی صادره از بانک محال علیه که حاوی کد رهگیری است. کپی برابر اصل شده نیز قابل قبول است.
۳	اصل و کپی کارت ملی متقاضی (خواهان)	مدرک شناسایی دارنده چک که درخواست کننده اجراییه است.
۴	اصل و کپی شناسنامه متقاضی (خواهان)	مدرک شناسایی دارنده چک.
۵	وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)	اگر فرآیند توسط وکیل انجام می شود، ارائه وکالت نامه رسمی الزامی است.
۶	مستندات هویت و آدرس دقیق صادرکننده چک (خوانده)	اطلاعات کامل و دقیق از صادرکننده چک (شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس پستی، شماره تماس) برای ابلاغ اجراییه ضروری است. در صورت عدم دسترسی، می توانید در دفاتر قضایی درخواست استعلام نمایید.
۷	مستندات هویت و آدرس ضامنین/ظهرنویس ها (در صورت لزوم)	در صورتی که قصد مطالبه از ضامن یا ظهرنویس را نیز دارید، ارائه اطلاعات دقیق آن ها لازم است. (توجه: در اجراییه مستقیم چک صیادی، عموماً صرفاً علیه صادرکننده صادر می شود، مگر اینکه حکم دادگاه قبلی وجود داشته باشد.)
۸	رسید پرداخت هزینه دادرسی و خدمات قضایی	هزینه های مربوطه باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت شود.

توصیه می شود قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، از کامل بودن تمامی مدارک و مطابقت اطلاعات اطمینان حاصل شود تا از اتلاف وقت و تأخیر در فرآیند جلوگیری گردد. هرگونه نقص در مدارک می تواند موجب رد درخواست یا طولانی شدن فرآیند شود.

مراحل گام به گام درخواست صدور اجراییه چک صیادی (از بانک تا اجرای احکام)

فرآیند درخواست صدور اجراییه چک صیادی، مراحل مشخصی دارد که طی کردن آن ها به ترتیب و دقت، برای وصول موفقیت آمیز مطالبات ضروری است. این مراحل شامل اقدامات بانکی، قضایی و اجرایی می شوند.

مرحله اول: برگشت زدن چک در بانک

نخستین گام برای وصول وجه چک صیادی برگشتی، مراجعه به بانک محال علیه و اقدام برای برگشت زدن چک است. دارنده چک باید در تاریخ سررسید یا پس از آن، با اصل چک به شعبه بانکی که چک روی آن صادر شده، مراجعه کند. در این مرحله:

1. مراجعه به بانک: دارنده چک، اصل چک صیادی را به بانک ارائه می دهد.
2. بررسی حساب صادرکننده: بانک موجودی حساب صادرکننده را بررسی می کند. در صورت عدم موجودی کافی یا کسری موجودی، چک برگشت می خورد.
3. دریافت گواهی عدم پرداخت: بانک یک برگ گواهی عدم پرداخت صادر می کند. این گواهی باید حاوی اطلاعات کامل چک، مشخصات صادرکننده و دارنده، تاریخ مراجعه به بانک، دلیل برگشت خوردن (عدم موجودی یا کسری موجودی) و مهمتر از همه، کد رهگیری ۱۶ رقمی باشد. این کد رهگیری برای پیگیری های بعدی در سامانه قوه قضائیه الزامی است.
4. ثبت سیستمی برگشتی: اطلاعات برگشت خوردن چک به صورت خودکار در سامانه صیاد و نیز سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت می شود. این ثبت سیستمی، از شروط اصلی برای امکان درخواست اجراییه است.

توصیه می شود که دارنده چک، اصل گواهی عدم پرداخت و نیز یک کپی از آن را برای مراحل بعدی نزد خود نگه دارد.

مرحله دوم: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری، دارنده چک باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید. در این مرحله:

1. تکمیل فرم درخواست اجراییه: در دفاتر خدمات قضایی، فرم های مربوط به درخواست صدور اجراییه چک صیادی توسط کارشناس تکمیل می شود. دارنده چک باید اطلاعات دقیق خود (خواهان) و صادرکننده چک (خوانده) را ارائه دهد. این اطلاعات شامل نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس دقیق، شماره تماس و سایر مشخصات هویتی است. دقت در ورود اطلاعات، به ویژه آدرس خوانده برای ابلاغ های بعدی، حیاتی است.
2. ارائه مدارک مورد نیاز: تمامی مدارک ذکر شده در بخش قبلی (اصل و کپی چک، اصل و کپی گواهی عدم پرداخت، کارت ملی و شناسنامه) باید به دفتر ارائه شود تا اسکن و ضمیمه پرونده گردد.
3. پرداخت هزینه های قانونی: هزینه های دادرسی و خدمات قضایی مربوط به ثبت درخواست باید در همان دفتر پرداخت شود. این هزینه ها متناسب با مبلغ چک تعیین می شود.
4. دریافت کد رهگیری پرونده: پس از ثبت نهایی، یک کد رهگیری سامانه ثنا برای پرونده صادر می شود که برای پیگیری وضعیت درخواست در آینده مورد نیاز است.

مرحله سوم: بررسی پرونده در دادگاه صالح و صدور اجراییه

پس از ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی، پرونده به صورت الکترونیکی به دادگاه صالح (عموماً دادگاه محل اقامت صادرکننده چک یا محل برگشت چک) ارسال می شود. نقش دادگاه در این مرحله عبارت است از:

1. بررسی شکلی پرونده: دادگاه (عموماً توسط رئیس یا معاون دادگستری) پرونده را صرفاً از لحاظ شکلی بررسی می کند. به این معنی که صحت و کامل بودن مدارک، صیادی بودن چک، وجود گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری و عدم وجود شرایط مانع صدور اجراییه (مشروط یا تضمینی نبودن چک) را بررسی می کند. دادگاه وارد ماهیت اختلاف بین طرفین نمی شود.
2. صدور دستور اجراییه: در صورت احراز شرایط، دادگاه دستور صدور اجراییه را صادر می کند. این دستور به منزله یک حکم قطعی برای اجرا تلقی می شود.
3. دریافت پیامک ابلاغ: پس از صدور اجراییه، پیامکی از سوی سامانه ثنا حاوی اطلاعات ابلاغ به دارنده چک (خواهان) و صادرکننده چک (خوانده) ارسال می شود.
4. نحوه پیگیری وضعیت پرونده: دارنده چک می تواند با استفاده از کد رهگیری ثنا و مراجعه به سامانه عدل ایران، وضعیت پرونده خود را پیگیری نماید.

مرحله چهارم: ارجاع پرونده به اجرای احکام دادگستری و اقدامات اجرایی

پس از صدور دستور اجراییه از سوی دادگاه، پرونده به واحد اجرای احکام دادگستری ارسال می شود تا مراحل عملی وصول وجه چک آغاز گردد.

ابلاغ اجراییه و مهلت قانونی

اجراییه صادر شده به صادرکننده چک (محکوم علیه) ابلاغ می شود. از تاریخ ابلاغ، صادرکننده چک ۱۰ روز مهلت قانونی دارد تا یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:

• بدهی خود را به طور کامل پرداخت کند.
• با موافقت دارنده چک، ترتیبی برای پرداخت بدهی (مانند تقسیط) فراهم کند.
• مالی را معرفی کند که اجرای حکم را میسر سازد.

درخواست توقیف اموال و ممنوع الخروجی

اگر صادرکننده چک ظرف ۱۰ روز مهلت مقرر، هیچ یک از اقدامات فوق را انجام ندهد، دارنده چک (محکوم له) می تواند از اجرای احکام دادگستری درخواست توقیف اموال صادرکننده را نماید. این توقیف می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حساب های بانکی: استعلام از بانک مرکزی و توقیف موجودی حساب های بانکی صادرکننده.
• اموال منقول: توقیف خودرو، لوازم منزل، سهام شرکت ها و سایر اموال منقول.
• اموال غیرمنقول: توقیف ملک، زمین و سایر مستغلات.
• حقوق و مزایای استخدامی: توقیف قسمتی از حقوق یا مستمری صادرکننده (با رعایت قوانین مربوط به حداقل معیشت).

همچنین، دارنده چک می تواند درخواست ممنوع الخروجی صادرکننده چک را نیز ارائه دهد تا از خروج وی از کشور جلوگیری شود.

استعلام اموال توسط اجرای احکام

در صورتی که دارنده چک اطلاعات دقیقی از اموال صادرکننده نداشته باشد، می تواند از اجرای احکام درخواست کند تا نسبت به استعلام اموال صادرکننده از مراجع ذیربط (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، اداره راهنمایی و رانندگی، بانک مرکزی، سازمان بورس) اقدام نماید. این استعلام به شناسایی و توقیف اموال به نفع دارنده چک کمک می کند.

این مراحل، روند کامل و عملیاتی وصول وجه چک صیادی از طریق اجراییه را نشان می دهند که با دقت و پیگیری صحیح، می تواند به سرعت و به طور موثر به نتیجه برسد.

نمونه دادخواست اجراییه چک صیادی

تکمیل دقیق فرم درخواست اجراییه چک صیادی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این بخش، یک نمونه فرم کامل به همراه توضیحات تفصیلی برای هر قسمت ارائه می شود تا حتی افراد غیرحقوقی نیز بتوانند با اطمینان خاطر، اطلاعات لازم را وارد کنند. این نمونه برای زمانی است که خواهان (دارنده چک) شخص حقیقی باشد.

نمونه برای خواهان شخص حقیقی

به نام خدا

ریاست محترم دادگستری/مجتمع قضایی [نام شهرستان محل اقامت خوانده یا محل صدور/برگشت چک]

موضوع: درخواست صدور اجراییه نسبت به چک صیادی برگشتی به استناد ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک

مشخصات خواهان (دارنده چک)
نام:	[نام کامل خواهان]
نام خانوادگی:	[نام خانوادگی کامل خواهان]
نام پدر:	[نام پدر خواهان]
کد ملی:	[کد ملی ۱۰ رقمی خواهان]
شماره شناسنامه:	[شماره شناسنامه خواهان]
تاریخ تولد:	[تاریخ تولد خواهان (روز/ماه/سال)]
آدرس دقیق:	[استان، شهر، خیابان اصلی، کوچه، پلاک، طبقه، واحد]
کد پستی:	[کد پستی ۱۰ رقمی خواهان]
شماره تماس:	[شماره تلفن همراه یا ثابت خواهان]

مشخصات خوانده (صادرکننده چک)
نام:	[نام کامل خوانده]
نام خانوادگی:	[نام خانوادگی کامل خوانده]
نام پدر:	[نام پدر خوانده]
کد ملی:	[کد ملی ۱۰ رقمی خوانده]
شماره شناسنامه:	[شماره شناسنامه خوانده]
تاریخ تولد:	[تاریخ تولد خوانده (روز/ماه/سال)]
آدرس دقیق:	[استان، شهر، خیابان اصلی، کوچه، پلاک، طبقه، واحد – بسیار مهم برای ابلاغ]
کد پستی:	[کد پستی ۱۰ رقمی خوانده]
شماره تماس:	[شماره تلفن همراه یا ثابت خوانده]

وکیل / نماینده قانونی (در صورت وجود): [نام و نام خانوادگی، مشخصات وکیل و شماره وکالت نامه]

خواسته و بهای آن:
درخواست صدور اجراییه نسبت به وجه یک فقره چک صیادی به شماره سریال [شماره سریال ۱۶ رقمی چک] و شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال ([مبلغ چک به حروف] ریال) و مطالبه خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تا زمان وصول کامل وجه چک، کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده).

دلایل و منضمات:

1. رونوشت مصدق چک صیادی به شماره [شماره سریال ۱۶ رقمی چک].
2. رونوشت مصدق گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ صدور گواهی] با کد رهگیری [کد رهگیری گواهی عدم پرداخت].
3. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.
4. تصویر مصدق شناسنامه خواهان.
5. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل).

شرح دادخواست/درخواست:

ریاست محترم دادگستری/مجتمع قضایی [نام شهرستان مربوطه]،

با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند؛

خوانده محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، یک فقره چک صیادی به شماره سریال [شماره سریال ۱۶ رقمی چک] و شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی چک]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال ([مبلغ چک به حروف] ریال)، به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]، در تاریخ [تاریخ سررسید چک]، در وجه اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] صادر نموده اند.

متأسفانه، با مراجعه اینجانب در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک و برگشت زدن چک] به بانک محال علیه، به دلیل [عدم موجودی/کسر موجودی] در حساب صادرکننده، چک فوق الذکر برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] و کد رهگیری [کد رهگیری گواهی عدم پرداخت] در تاریخ [تاریخ صدور گواهی] از سوی بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] صادر گردیده است. لازم به ذکر است که این چک صیادی فاقد هرگونه شرط یا قید تضمین بوده و گواهی عدم پرداخت نیز به دلیل دستور عدم پرداخت موضوع ماده ۱۴ قانون صدور چک صادر نشده است.

لذا با عنایت به مراتب فوق و با استناد به ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷، بدین وسیله تقاضای صدور اجراییه علیه خوانده محترم، نسبت به وجه چک موصوف، به انضمام خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان وصول کامل وجه، و همچنین تمامی خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده) مورد استدعاست. ضمناً، در صورت عدم پرداخت بدهی در مهلت قانونی پس از ابلاغ اجراییه، تقاضای توقیف اموال خوانده معادل وجه چک و خسارات مربوطه، از طریق اجرای احکام دادگستری مورد درخواست می باشد.

با تقدیم احترام،

نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل ایشان)

امضاء و تاریخ

نکات مهم در تکمیل فرم:

• دقت در اطلاعات: تمامی اطلاعات هویتی و آدرس ها باید کاملاً دقیق و بدون غلط املایی باشند. هرگونه اشتباه در این بخش، می تواند فرآیند ابلاغ و اجرای حکم را با مشکل مواجه کند.
• آدرس خوانده: آدرس دقیق خوانده برای ابلاغ اجراییه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در صورت عدم اطلاع از آدرس، می توانید از دفاتر خدمات قضایی درخواست استعلام آدرس از سامانه های مربوطه (مانند سامانه ثنا یا اداره ثبت احوال) را مطرح کنید.
• مبلغ چک: مبلغ چک باید به دقت هم به عدد و هم به حروف درج شود.
• تاریخ ها: تاریخ سررسید چک، تاریخ برگشت زدن چک و تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت باید دقیقاً مطابق با اسناد مربوطه درج شوند.
• منضمات: اطمینان حاصل کنید که تمامی مدارک ذکر شده به عنوان منضمات، به صورت فیزیکی یا اسکن شده، ضمیمه درخواست شده اند.

نکات حقوقی کلیدی و مسائل پیرامونی اجراییه چک صیادی

با وجود تسهیل فرآیند وصول چک های صیادی از طریق اجراییه، همچنان ابهامات و پرسش های حقوقی متعددی برای دارندگان چک و صادرکنندگان وجود دارد. آگاهی از این نکات کلیدی می تواند به طرفین در مدیریت بهتر پرونده های مربوط به چک کمک کند.

مطالبه خسارت تأخیر تأدیه و حق الوکاله

بر اساس ماده ۲۳ قانون اصلاح صدور چک، دارنده چک علاوه بر اصل وجه چک، می تواند مطالبه خسارات تأخیر تأدیه و نیز حق الوکاله وکیل (مطابق تعرفه قانونی) را نیز در درخواست صدور اجراییه خود مطرح کند. خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان وصول کامل آن محاسبه می شود و معمولاً بر اساس نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی تعیین می گردد. این امکان، یکی از مزایای مهم این روش است که دارنده چک را از طرح دعوای جداگانه برای این خسارات بی نیاز می کند.

راه های توقف عملیات اجرایی توسط صادرکننده

اگرچه اجراییه چک صیادی بلافاصله پس از صدور، قابلیت اجرا دارد، اما قانون گذار برای صادرکننده چک نیز راه هایی برای دفاع و توقف عملیات اجرایی پیش بینی کرده است. صادرکننده می تواند با اقامه دعوا در مراجع قضایی و اثبات یکی از موارد زیر، درخواست توقف عملیات اجرایی را ارائه دهد:

• اثبات مشروط یا تضمینی بودن چک که در متن چک قید نشده باشد (از طریق شهادت یا سایر ادله).
• اثبات تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا سایر جرائم.
• اثبات مفقود شدن چک و دستور عدم پرداخت به همین دلیل.

مرجع قضایی در صورتی که ظن قوی به صحت ادعای صادرکننده پیدا کند یا تشخیص دهد که اجرای سند منجر به ضرر جبران ناپذیر می شود، با اخذ تأمین مناسب (مثل ضمانت نامه بانکی یا وجه نقد)، قرار توقف عملیات اجرایی را صادر می کند. در مواردی که دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا ادعای مفقود شدن چک توسط صادرکننده قابل قبول باشد، توقف عملیات اجرایی بدون اخذ تأمین نیز صادر خواهد شد. رسیدگی به این دعاوی خارج از نوبت انجام می پذیرد.

وضعیت چک های مشروط یا تضمینی

همانطور که قبلاً ذکر شد، اگر در متن چک صراحتاً قید شده باشد که چک مشروط است یا بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شده، امکان صدور اجراییه مستقیم وجود ندارد. در چنین مواردی، دارنده چک باید از طریق طرح دادخواست مطالبه وجه در دادگاه عمومی اقدام کند و در جریان دادرسی، ابتدا شرایط و تعهدات مربوط به شرط یا تضمین را اثبات نماید.

مسئولیت ظهرنویس و ضامن در اجراییه

در قانون جدید صدور چک، در مورد اجراییه مستقیم (ماده ۲۳)، عموماً صرفاً علیه صادرکننده چک اجراییه صادر می شود. مسئولیت ظهرنویسان و ضامنین در این مسیر، مستقیم نیست و دارنده چک برای مطالبه از آن ها باید از مسیر دادخواست حقوقی جداگانه اقدام کند، مگر اینکه در خصوص آن ها نیز حکم دادگاهی صادر شده باشد.

توقیف اموال و انواع آن

پس از ابلاغ اجراییه و عدم اقدام صادرکننده در مهلت ۱۰ روزه، دارنده چک می تواند درخواست توقیف اموال را به اجرای احکام ارائه دهد. انواع اموالی که قابل توقیف هستند، بسیار گسترده اند و شامل موارد زیر می شوند:

• اموال منقول: مانند خودرو، موتورسیکلت، سهام شرکت ها، اوراق بهادار، موجودی حساب های بانکی، حقوق و مزایای استخدامی (تا یک سوم برای افراد متأهل و یک چهارم برای افراد مجرد).
• اموال غیرمنقول: مانند ملک، زمین، آپارتمان، و هرگونه مال غیرمنقول ثبت شده به نام صادرکننده.

اجرای احکام موظف است پس از درخواست دارنده، نسبت به شناسایی و توقیف اموال اقدام نماید. البته اموالی که طبق قانون مستثنیات دین هستند (مانند مسکن مورد نیاز، ابزار کار و…) قابل توقیف نیستند.

امکان جلب صادرکننده چک

در صورتی که صادرکننده چک ظرف مهلت ۱۰ روز پس از ابلاغ اجراییه، بدهی خود را پرداخت نکند و مالی نیز برای توقیف معرفی ننماید، دارنده چک می تواند از اجرای احکام دادگستری، درخواست جلب صادرکننده را مطرح کند. جلب در این حالت، به منظور اعمال فشار برای پرداخت بدهی یا معرفی اموال صورت می گیرد و معمولاً پس از احراز عدم دسترسی به اموال کافی انجام می شود.

مدت زمان تقریبی برای وصول وجه چک از طریق اجراییه

مدت زمان وصول وجه چک از طریق اجراییه، بسته به عوامل مختلفی از جمله حجم کاری دادگستری، پیچیدگی پرونده، شناسایی اموال و همکاری صادرکننده چک، متفاوت است. اما به طور کلی، این فرآیند نسبت به دادخواست حقوقی بسیار سریع تر بوده و معمولاً می تواند ظرف چند هفته تا چند ماه به نتیجه برسد.

هزینه های مربوط به درخواست اجراییه

هزینه های مربوط به درخواست اجراییه شامل هزینه دادرسی (که بر اساس مبلغ چک تعیین می شود)، هزینه خدمات دفاتر قضایی، و در صورت نیاز، هزینه کارشناسی برای ارزیابی اموال توقیفی است. این هزینه ها در ابتدا توسط دارنده چک پرداخت می شود و در صورت پیروزی در پرونده، از صادرکننده مطالبه خواهد شد.

تفاوت با چک های قدیمی (غیر صیادی) و اجراییه ثبتی

همانطور که اشاره شد، مزیت صدور اجراییه مستقیم بر اساس ماده ۲۳ قانون چک، صرفاً مربوط به چک های صیادی است. برای چک های قدیمی (غیر صیادی)، دارنده چک می تواند از دو مسیر اصلی اقدام کند: دادخواست حقوقی مطالبه وجه یا درخواست اجراییه ثبتی از طریق اداره ثبت اسناد و املاک. اجراییه ثبتی نیز خود شرایط و ضوابط خاص خود را دارد و عموماً زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که چک دارای شرایط اسناد لازم الاجرا باشد و جنبه کیفری آن مطرح نباشد.

نتیجه گیری: با آگاهی، حق خود را مطالبه کنید!

قانون اصلاح صدور چک و به ویژه ماده ۲۳ آن، ابزار قدرتمندی را در اختیار دارندگان چک های صیادی برگشتی قرار داده تا بتوانند به سرعت و با کارایی بیشتری مطالبات خود را وصول نمایند. این سازوکار، با حذف مراحل طولانی دادرسی و امکان صدور اجراییه مستقیم، به طور چشمگیری زمان و هزینه وصول را کاهش داده است. آگاهی از شرایط، مدارک مورد نیاز و مراحل گام به گام این فرآیند، کلید موفقیت در احقاق حقوق است.

دقت در تکمیل اطلاعات، پیگیری مستمر پرونده در دفاتر خدمات قضایی و اجرای احکام، و شناخت دقیق از حقوق و تکالیف قانونی، نقش محوری در تسریع روند وصول وجه چک ایفا می کند. توصیه می شود در موارد پیچیده یا در صورت مواجهه با چالش های حقوقی، از مشاوره وکلای متخصص در حوزه اسناد تجاری بهره مند شوید تا با اتخاذ بهترین استراتژی، از حقوق خود به نحو احسن دفاع نمایید. قانون جدید چک، پیام آور نظم و سرعت در معاملات مالی است و بهره برداری صحیح از آن، نیازمند هوشمندی و درایت حقوقی است.

---

منابع و مراجع:

• قانون صدور چک (با آخرین اصلاحات، مصوب سال ۱۳۹۷)
• قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۴/۳/۲۳)