آشنایی با شاخص‌های اقتصادی موثر بر فارکس
سرمایه گذاران با استفاده از تفسیر داده‌های این شاخص‌ها، احتمال موفقیت سرمایه گذاری‌های خود در حال و آینده را اندازه می‌گیرند. شاخص‌های اقتصادی در کسب بازدهی افراد از سرمایه گذاری در بازارهای مالی مختلف همچون فارکس، بورس، کامودیتی‌ها (طلا و نفت)، ملک و خودرو در ایران و جهان نقش به سزایی دارند. به همین دلیل در ادامه به تشریح تمام شاخص‌های اقتصادی و عملکرد آنها می‌پردازیم. در انتها نیز خواهیم گفت نقش روانشناسی در بازار فارکس چیست.
تعریف شاخص چیست؟ با مثال
شاخص یا Index، ابزاری آماری برای اندازه گیری میزان تغییرات در گروهی از داده‌ها است. یک شاخص اقتصادی در بازه‌های زمانی معین و بر اساس ورودیی‌های از جنس داده‌های اقتصادی، میزان تغییرات در متغیر‌های اقتصادی را نشان می‌دهد. از جمله شاخص‌های اقتصادی می‌توان به نرخ اشتغال، GNP و GDP، نرخ تورم و … اشاره کرد.
توصیه مطالعه: کدام بروکر حساب سنتی دارد؟
انواع شاخص‌ها؛ پیشرو و پسرو
انواع شاخص‌ها را از نظر عملکرد زمانی می‌توان به سه دسته تقسیم بندی کرد:
۱– شاخص پیشرو
۲– شاخص همزمان
- برخی از شاخص‌های اقتصادی، همچون شاخص ناخالص داخلی با اینکه از جنس شاخص‌های پسرو به حساب می‌آید اما به هنگامی که تغییرات اقتصادی را به صورت آنی منتشر می‌کند، در دسته شاخص‌های همزمان جای می‌گیرد.
۳– شاخص‌های پسرو
برای مثال زمانی که ، اعداد شاخص قیمت مصرف کننده را بررسی کرده و بر مبنای آن نرخ بهره را تعیین می‌کند، ممکن است این داده‌ها قدیمی شده باشند.
منظور از شاخص‌های کلان اقتصادی چیست؟
منظور از شاخص‌های کلان اقتصادی، متغیرهایی هستند که تغییرات داده‌های مختلف اقتصادی را در زمینه‌های مختلفی همچون اشتغال، تورم، رشد اقتصادی و … که از جمله موضوعات مهم دانش به شمار آمده، می‌سنجند. در ادامه به انواع این شاخص‌ها می‌پردازیم.
- شاخص نرخ بهره
- شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP)
- شاخص تولید ناخالص ملی (GNP)
- شاخص ضمنی تعدیل تولید ناخالص داخلی (GDP deflator)
- شاخص ضمنی تعدیل تولید ناخالص ملی (GNP deflator)
- شاخص درآمد ناخالص ملی (GNI)
- شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)
- شاخص قیمت تولید کننده (PPI)
- شاخص قیمت عمده فروشی (WPI)
- شاخص قیمت خرده فروشی (RPI)
- شاخص خرده فروشی (RS)
- شاخص قیمت کالاهای صادراتی (XPI)
- شاخص قیمت کالاهای وارداتی (MPI)
- شاخص قیمت واردات و صادرات (XMPI)
- شاخص نرخ تورم
- شاخص تراز تجاری
- شاخص مدیران خرید (PMI)
- شاخص هزینه اشتغال (ECI)
- شاخص اعتماد مصرف کننده (CCI)
- شاخص نرخ بیکاری
- شاخص نرخ اشتغال
- شاخص مدعیان بیکاری
- شاخص قیمت مسکن (HPI)
- شاخص مجوزهای ساخت و ساز
- شاخص شروع به ساخت واحدهای مسکونی
- شاخص درآمد شخصی
- شاخص درآمد و دستمزد
- شاخص ذخایر نفت خام
- شاخص ذخایر گاز طبیعی (EIA Report)
- شاخص منحنی بازده
- شاخص فلاکت
۱– شاخص نرخ بهره
۲– شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP)
(Gross Domestic Product) ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در یک دوره زمانی معین (معمولا یک سال) است. بنابراین، هر فرد ایرانی یا خارجی که در کشور ایران به تولید خدمات و کالاها پرداخته باشد، ارزش پولی آن در محاسبه GPD کشور ایران لحاظ می‌شود.
۳– شاخص تولید ناخالص ملی (GNP)
شاخص ضمنی تعدیل تولید ناخالص ملی، شاخصی است که اثرات تورم را در تولید ناخالص ملی لحاظ می‌کند. این شاخص می‌تواند جایگزینی برای شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) که برای اندازه گیری تورم از آن استفاده می‌شود، باشد. این شاخص، اثرات تورم را با دقت بیشتری ثبت می‌کند چرا که مانند شاخص CPI به سبدی از کالاها و خدمات محدود نمی‌شود.
۶– شاخص درآمد ناخالص ملی (GNI)
۷– شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)
شاخص قیمت مصرف کننده (Consumer Price Index)، با اندازه گیری قیمت سبدی از کالاها و خدمات مورد استفاده مصرف کنندگان در دوره‌های ماهانه یا سالانه، میزان تورم که همان افزایش سطح عمومی قیمت‌ها است را می‌سنجد. این سبد شامل مواد غذایی، پوشاک، مسکن، انرژی، حمل و نقل، مراقبت‌های پزشکی، سرگرمی و … است.
۸– شاخص قیمت تولید کننده (PPI)
شاخص قیمت تولید کننده (Producer Price Index)، شاخصی اقتصادی است که تغییرات قیمتِ فروش محصولات تولیدکنندگان یا عمده فروشان را نشان می‌دهد. در واقع، این شاخص میانگین تغییرات قیمتی که تولیدکنندگان داخلی به ازای تولید خود دریافت می‌کنند را نشان می‌دهد. گرچه شاخص PPI به اندازه شاخص CPI مورد استفاده قرار نمی‌گیرد اما همچنان به عنوان یکی از شاخص‌های اقتصادی مهم برای تورم در بروکر در نظر گرفته می‌شود.
۹– شاخص قیمت عمده فروشی (WPI)
۱۰– شاخص قیمت خرده فروشی (RPI)
۱۱– شاخص خرده فروشی (RS)
- رشد بسیار بالا در شاخص خرده فروشی می‌تواند سلامت اقتصادی را نشان دهد اما رشد ضعیف در این شاخص می‌تواند نشانه کاهش یا رکود باشد.
۱۲– شاخص قیمت کالاهای صادراتی (XPI)
شاخص قیمت کالاهای صادراتی (Export Price Index)، تغییرات قیمت کالاها و خدمات ارائه شده توسط افراد مقیم یک کشور و استفاده شده توسط افراد غیر مقیم یا ساکنین سایر کشورهای جهان را نشان می‌دهد.
۱۳– شاخص قیمت کالاهای وارداتی (MPI)
شاخص قیمت کالاهای وارداتی (Import Price Index)، تغییرات قیمت کالاها و خدمات ارائه شده توسط افراد غیر مقیم در یک کشور و استفاده شده توسط ساکنین یا افراد مقیم آن کشور را نشان می‌دهد.
۱۴– شاخص قیمت واردات و صادرات (XMPI)
دو شاخص قیمت صادرات (XPI) و شاخص قیمت واردات (MPI)، تحت عنوان شاخص قیمت واردات و صادرات نیز اندازه گیری می‌شوند. شاخص XMPI، تغییرات کلی در قیمت کالاها و خدمات مبادله شده میان مردمان یک کشور یا یک اقتصاد و سایر کشورهای جهان را نشان می‌دهد.
۱۵– شاخص نرخ تورم
۱۶– شاخص تراز تجاری
۱۷– شاخص مدیران خرید (PMI)
- سطح اشتغال
- سطح تولید
- موجودی انبار
- حجم سفارش‌های جدید از مشتریان
- فرآیند تحویل از تامین کنندگان
عدد بالای ۵۰ در این شاخص نشانه‌ای از رشد تولید و عدد کمتر از ۵۰ نشانه‌ای از انقباض در شرایط اقتصادی می‌باشد.
۱۸– شاخص هزینه اشتغال (ECI)
شاخص هزینه اشتغال (Employment Cost Index)، یکی از انواع شاخص‌های اقتصادی است که هزینه نیروی کار شامل حقوق و مزایا را اندازه گیری می‌کند. از این شاخص برای تعیین تورم دستمزد استفاده شده و سیاستمداران، کسب و کارها و اقتصاددانان از آن برای سنجش پویایی بازار و سلامت کلی اقتصاد استفاده می‌کنند.
۱۹– شاخص اعتماد مصرف کننده (CCI)
شاخص اعتماد مصرف کننده (Consumer Confidence Index) یکی از انواع شاخص‌های اقتصادی است که بر مبنای نظرسنجی از مصرف کنندگان در رابطه با موضوعاتی همچون انتظارات از وضعیت مالی شخصی خود در آینده ساخته می‌شود. شاخص CCI، در واقع بدبینی یا خوش بینی مصرف کنندگان را اندازه گیری می‌کند.
اگر مصرف کنندگان در این رابطه، خوش بین باشند بیشتر مصرف خواهند کرد و در نتیجه منجر به تحریک اقتصاد برای رشد بیشتر شده اما اگر بدبین باشند، کاهش هزینه‌های آنها می‌تواند منجر به کندی در رشد اقتصادی و یا حتی رکود شود.
۲۰– شاخص نرخ بیکاری
۲۱– شاخص نرخ اشتغال
۲۲– شاخص مدعیان بیکاری
هنگامی که نرخ شاخص مدعیان بیکاری کاهش می‌یابد، احتمال افزایش نرخ اشتغال وجود دارد. این به نوبه ی خود نشان از درآمد بیشتر افراد است که منجر به مصرف بیشتر شده و در نهایت به معنای رشد اقتصادی بیشتر است.
- ارزش دلار آمریکا می‌تواند تحت تاثیر اعداد این شاخص تضعیف شده یا قوی‌تر شود.
۲۳– شاخص قیمت مسکن (HPI)
۲۴– شاخص مجوزهای ساخت و ساز
شاخص مجوزهای ساخت و ساز (Building Permits) تغییرات در مجوزهای صادر شده توسط دولت یا سایر نهادهای نظارتی را برای ساخت ساختمان‌های جدید نشان می‌دهد. این گزارش ماهانه به دقت توسط اقتصاددانان و سرمایه گذاران بررسی می‌شود. چرا که اعداد این شاخص و تغییرات آن می‌توانند نشانگری از وضعیت سلامت اقتصادی باشند.
به عنوان مثال، افزایش مجوزهای ساختمان‌های تجاری نشان از رشد کسب و کارها و مشاغل دارد و افزایش مجوز برای ساخت انبارها می‌تواند نشانه‌ای از افزایش تجارت در آینده باشد.
۲۵– شاخص شروع به ساخت واحدهای مسکونی
- افزایش شاخص شروع ساخت مسکن می‌تواند نشانه‌ای برای خارج شدن اقتصاد از رکود یا کاهش رشد اقتصادی باشد.
۲۶– شاخص درآمد شخصی
- درآمد به دست آمده از اشتغال
- سود به دست آمده از سرمایه گذاری
- درآمد به دست آمده از اجاره ملک
- پولی که کارفرمایان به صورت فصلی یا سالانه از سود شرکت به کارمندان می‌پردازند.
در دوران رشد و توسعه اقتصادی، درآمد شخصی افزایش یافته و در دوره‌های رکود کاهش می‌یابد.
۲۷– شاخص درآمد و دستمزد
جدول زیر با توجه به دیتای موجود در تهیه شده و درصد افزایش حقیقی دستمزدها در ۲۰ کشور مختلف (که بیشترین درصد افزایش دستمزد در سال ۲۰۲۲ را داشته‌اند) به همراه دو کشور آمریکا و ایران را در فاصله سالهای 2015 تا 2022 نشان می‌دهد.
۲۸– شاخص ذخایر نفت خام
شاخص ذخایر نفت خام (Crude Oil Inventory) یا شاخص موجودی نفت خام، تغییرات هفتگی در تعداد بشکه‌های نفت خام تجاری که توسط شرکت‌های آمریکایی نگهداری می‌شود را اندازه گیری می‌کند. مقدار این شاخص، بر قیمت نفت خام و متعاقبا نرخ تورم تاثیرگذار است.
- اگر افزایش موجودی نفت خام بیشتر از حد انتظار باشد، به معنای تقاضای کمتر است و در نتیجه قیمت نفت نزولی خواهد شد. کاهش موجودی نفت کمتر از حد انتظار نیز به معنای کاهش تقاضا است.
- اگر افزایش موجودی نفت خام کمتر از حد انتظار باشد، به معنای تقاضای بیشتر است و در نتیجه قیمت نفت صعودی خواهد شد. کاهش موجودی نفت بیشتر از حد انتظار نیز به معنای افزایش تقاضا است.
تصویر زیر، نمودار موجودی نفت خام آمریکا در بازه یک سال اخیر را نشان می‌دهد.
۳۰– شاخص منحنی بازده
منحنی بازده (Yield Curve) یکی از انواع شاخص‌های پیشرو در اقتصاد است که به عنوان معیاری برای سنجش بدهی در بازار اوراق قرضه استفاده می‌شود. شاخص منحنی بازده، رابطه بازده اوراق قرضه و موعد سررسید آنها را نشان می‌دهد.
با مقایسه انواع اوراق قرضه در بازه‌های زمانی مختلف (سه ماهه، دو ساله، پنج ساله و …) می‌توان به پیش بینی هر گونه تغییر در تولید ناخالص داخلی پرداخت.
۳۱– شاخص فلاکت
(Misery index) را می‌توان یکی از شاخص‌های اقتصادی به حساب آورد که بیشتر مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد تا اقتصاددانان. این شاخص با ترکیب نرخ بهره و نرخ بیکاری، میزان فلاکت یا سطح رفاه مردم کشورهای مختلف را اندازه گیری می‌کند. هر چه عدد مربوط به این شاخص پایین‌تر باشد، نشانه رفاه کمتر مردم در یک جامعه است.
جدول شاخص‌های اقتصادی
در جدول زیر، شاخص‌های اقتصادی کشورهای جهان که به عنوان مهمترین شاخص‌های اقتصاد کلان از آنها نام برده می‌شود، آورده شده‌اند.
| مهمترین شاخص‌های اقتصادی | |
| شاخص‌های پسرو | شاخص‌های پیشرو |
| نرخ رشد GDP | شاخص خرده فروشی |
| تورم (CPI) | نرخ بهره |
| شاخص‌های مرتبط به نیروی کار | شاخص‌های مربوط به بورس و اوراق قرضه |
| شاخص‌های مربوط به کامودیتی‌ها | شاخص مجوزهای ساخت و ساز مسکن |
نحوه استفاده از شاخص‌های اقتصادی در کشورها چگونه است؟
۱- یک شاخص اقتصادی معمولا در دوره‌های زمانی مختلف مقایسه می‌شود. برای مثال دانستن نرخ بیکاری آمریکا در سال ۲۰۲۴ به تنهایی کافی نیست و باید این نرخ را با نرخ سال گذشته یا مثلا ۵ سال گذشته مقایسه کرد تا تفسیر بهتری از میزان بیکاری به دست آورد.
۲- بسیاری از شاخص‌های اقتصادی دارای یک عدد معیار هستند. برای مثال، معمولا نرخ تورم هدف فدرال رزو ۲٪ است. به همین دلیل سیاست‌های فدرال رزرو مبتنی بر رسیدن به این نرخ است.
آیا می‌توان از شاخص‌های بازار سهام به عنوان شاخص‌های اقتصادی استفاده کرد؟
از آن جایی که بورس متشکل از شرکت‌های تولیدی و خدماتی است، روند می‌تواند جهت احتمالی اقتصاد را نشان دهد.
- یک بازار صعودی و قوی ممکن است نشان از افزایش فعالیت‌های اقتصادی در یک کشور داشته باشد.
- یک بازار نزولی ممکن است نشانه‌ای از کاهش درآمد شرکت‌ها و فعالیت اقتصادی باشد.
با این حال، ممکن است در بازار بورس حباب به وجود بیاید یا رشد و افول بازار تحت تاثیر فعالیت‌های شدید قرار بگیرد. بنابراین نمی‌توان به طور کامل از شاخص‌های بازار سهام به عنوان یک شاخص اقتصادی استفاده کرد.