کود نیترات آمونیوم برای گوجه فرنگی

کوددهی گوجه فرنگی و افزایش بازدهی آن

سهم فروش نیترات آمونیوم برای گوجه فرنگی که یکی از پرمصرف‌ترین میوه‌ها در ایران است بسیار زیاد است. طبق آمار، ایران از جمله کشورهای صادرکننده گوجه فرنگی است اما سهم آن در مقایسه با دیگر کشورها بسیار کمتر است. نحوه صحیح کوددهی به گوجه فرنگی برای برداشت محصولی مرغوب و باکیفیت برای بازار داخلی و جهانی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این نوشته می‌خواهیم از نیاز گوجه فرنگی به برخی مواد مغذی و کود مناسب برای آن صحبت کنیم. بعنوان مناسبترین کود می توان به انواع کودهای کامل 3-5-7 و کود کامل 6-6-12 اشاره نمود.

نیتروژن در کوددهی گوجه فرنگی

نیتروژن مهم‌ترین عنصر غذایی برای گوجه فرنگی است و در بین عناصر دیگر، بیشترین تأثیر را بر رشد و عملکرد محصولات کشاورزی دارد. نیترات و آمونیوم مهم‌ترین انواع ازت قابل جذب گیاه هستند. بررسی‌های اخیر بیانگر مزیت نسبی کاربرد آمونیوم نسبت به نیترات از جنبه‌های زیست محیطی است.

سطح نیترات یک پارامتر مهم به‌خصوص در رژیم غذایی نوزادان و کودکان است. نیترات‌ها مواد هستند که به طور طبیعی تمرکز آنها در حداقل است. بنابراین خطرناک نیستند اما سطح بیش از حدّ این ترکیب نیتروژن‌دار می‌تواند مانعی جدی در انتقال اکسیژن در خون باشد. نیترات در غذا با افزایش سرطان‌های معده و روده در افراد بزرگسال و بیماری هموگلوبینی در کودکان همراه است.

استفاده از انواع نیتروژن برای کوددهی گوجه فرنگی

حدود ۸۰ درصد نیتراتی که وارد بدن می‌شود از طریق سبزی و میوه است. مطالعات نشان داده که تجمع نیترات در گوجه گلخانه‌ای بیش از گوجه مزرعه‌ای است. نیترات آمونیوم نسبت به آمونیوم اثر بهتری بر رشد گیاه دارد و از نظر عملکرد نیز اختلافی با نیترات ندارد. بنابراین به دلیل مضرات نیترات برای بدن انسان، استفاده از نیترات آمونویم نسبت به استفادۀ مطلق از نیترات ازجحیت دارد. تعداد گل با افزودن ۱۰۰ میلی‌گرم سولفات آمونیوم و اوره در هر لیتر خاک، ۶ PH افزایش می‌یابد.

چناچه مقدار اوره و آمونیاک از ۱۰۰ به ۱۵۰ افزایش یابد، تعداد گل و میوه، عملکرد بوته، ویتامین سی و اسید کل کاهش می‌یابد. همچنین افزایش آن از ۱۵۰ به ۲۰۰ منجربه خشک شدن کامل بوته‌ها می‌گردد.

استفاده از نیتروژن می‌تواند ۱۲ درصد ارتفاع بوته را نسبت به زمان عدم مصرف بلندتر کند و درصد کلروفیل گیاه را نیز نسبت به عدم مصرف آن ۱۱ درصد افزایش دهد. مقدار زیادی نیتروژن مصرفی به راحتی توسط آبیاری شسته شده و از دسترس گیاه خارج می‌شود.

دو اصلاح کننده عالی برای کوددهی گوجه فرنگی

در مقایسه‌ای که میان کودهای آلی گاوی، مرغی، ورمی کمپوست و کمپوست زباله در مقابل کودهای شیمایی انجام شد، مشخص گردید بیشترین میزان گلدهی و عملکرد بعد از کود شیمیایی با اختلاف کم به ورمی کمپوست تعلق دارد. با توجه به اثرات مثبت و معنی‌دار همه‌ی کودهای آلی می‌توان گوجه فرنگی را به عنوان یک گیاه مهم جهت تولید در نظام‌های کشاورزی ارگانیک و کم نهاده مورد توجه قرار داد.

زغال زیستی ماده متخلخل، غنی از کربن، ارزان قیمت و دوست‌دار محیط زیست است که از پیرولیز ترکیبات آلی تولید می‌شود. زغال‌های زیستی سبب بهبود خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک و افزایش عملکرد محصولات می‌شوند. ۳% زغال زیستی از بقایای چای می‌تواند همراه با محلول غذایی وزن تر و خشک میوه را ۲ برابر کند. بیوچار (زغال زیستی) و ورمی کمپوست هر دو از اصلاح کننده‌های خاک محسوب می‌شوند. این اصلاح کننده‌ها قادرند میزان کلروفیل، وزن خشک ساقه، ارتفاع گیاه و وزن خشک ریشه و ویتامین C را افزایش دهند.

پتاسیم

کوددهی گوجه فرنگی با استفاده از پتاسیم :

پتاسیم از عناصر ضروری برای گوجه فرنگی و البته گیاهان دیگر است که نقش حیاتی در فرایندهای گیاه دارد. این عنصر غالب‌ترین کاتیون جذبی توسط گیاه است و در رشد و توسعه و متابولیسم گیاه نقش اساسی دارد.

۹۰ تا ۹۵% پتاسیم موجود در خاک در کانی‌های خاک است. این شکل از پتاسیم به سادگی قابل استفادۀ گیاه نیست و گیاهان قادرند پتاسیم را تنها از فاز محلول خاک دریافت کنند. برخی ریزجانداران خاکزی می‌توانند پتاسیم غیر قابل جذب را به فرم قابل جذب تبدیل کنند.

امروزه از این باکتری‌ها به عنوان کود بیولوژیک جهت آزادسازی پتاسیم و تأمین آن برای گیاه استفاده می‌کنند. میزان اثربخشی این کودها به مقدار پتاسیم قابل استفادۀ خاک بستگی دارد. هرچه مقدار پتاسیم آزاد کمتر باشد، اثرگذاری این باکتری‌ها بیشتر است. یکی از انواع این باکتری‌ها، جدایه‌های سدوموناس هستند.

فسفر

فسفر نیز از عناصر پرمصرف در گیاه است. قارچ همزیست مایکوریزا آربوسکولار نقش مهمی در بهبود تغذیه بوته دارد. این قارچ با شبکه گسترده‌ای از میسلیوم‌های خود، عناصر کم تحرک مثل فسفر را برای گیاه در دسترس قرار می‌دهد. استفاده از این قارچ به همراه ورمی کمپوست و پرلایت به عنوان بستر کشت نشا اثر مثبتی بر صفات نشا دارد.

کودهای NPK ترکیبی از سه عنصر پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند. کود NPK سبب افزایش قطر بزرگ میوه می‌شود. محلول‌پاشی این کود به میزان مناسب در شروع میوه‌دهی بیش از سایر مراحل روی قطر میوه و اندازۀ آن تأثیر مثبت می‌گذارد.

کود آلی ماهی می‌تواند نسبت به کود NPK عملکرد میوه را ۲۲% افزایش دهد. همچنین ۲ کود زیستی نیتروکسین و بیو آمینو پالیس نیز عملکرد میوه را ۳۰% افزایش می‌دهد.

مزایای استفاده از کود سولفات آمونیوم

سولفات آمونیم یک افزودنی مجاز است (۰.۰۱۵ درصد) که گاها در تهیه مواد خوراکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد پس برای محیط زیست چندان مشکل ساز نیست.

از نظر مصرف انرژی کم مصرف و از نظر جذب به آسانی توسط گیاه جذب می گردد.

وجود گوگرد باعث تقلیل اسیدیته خاک و تسهیل جذب سایر میکرومغذی ها نظیر روی، آهن، مس و منگنز از خاک می شود.

این کود به این دلیل که به ذرات رس میچسبد کمتر از سطح خاک شسته میشود و بعبارتی آبشویی پایینی دارد.

استفاده از کود سولفات آمونیوم و سولفات روی در خاک های قلیایی و آهکی مناسب تر از اوره است.

مزیت های این کود برای گوجه

سولفات آمونیوم برای تشکیل و تکامل بذر گوجه مفید است و برای رشد سریع تر و با کیفیت تر گیاه سودمند می باشد این کود باعث بهبود شکل گوجه نیز می شود. به طور کلی و با توجه به آزمون خاک توصیه می شود به میزان ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم سولفات آمونیم را بین بازه های زمانی مهم سیکل رشدی گیاه گوجه فرنگی تقسیم و مصرف کنید.

البته دقت نمایید استفاده بی رویه و بیش از حد این کود باعث ایجاد حساسیت در گوجه فرنگی خواهد شد بنابراین با توجه به نیاز گیاه و شرایط خاک اقدام به استفاده از این محصول نمایید. لازم به ذکر است که این کود تامین کننده نیتروژن گیاه است و برای بهبود رشد رویشی موثر تر است فسفات آمونیم تامین کننده فسفر و نیتروژن است که باعث افزایش رشد ریشه نیز می گردد.

طی آزمایشات انجام شده محققین مشاهده کردند که در کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی افزودن سولفات آمونیوم باعث افزایش عملکرد گوجه فرنگی شده است که این افزایش عملکرد به صورت معنی داری با تیمار شاهد تفاوت داشته است. در تحقیقی که بر روی علف هرز Orobanch  گوجه فرنگی انجام شد محققین دریافتند که کاربرد کود سولفات آمونیوم باعث کاهش اتصال این علف هرز به گوجه میگردد اربانچ یک علف هرز انگلی است که به شدت در مزارع گوجه خسارت زاست.

در برخی موارد نیز برای مبارزه با آفات و بیماری ها از سولفات آمونیوم استفاده می شود. همچنین کود سولفات منیزیم نیز مزایای بسیاری دارد. گوجه از گیاهانی به شمار می آید که از میزان ویتامین C یا اسیداسکوربیک بالایی برخوردار می باشد افزودن آمونیوم سولفات به افزایش محتوای این ویتامین در گیاه گوجه کمک می کند در مزارعی که حد متعارف و لازم این کود بکار رفته بود ویتامین سی موجود در گوجه با افزایش همراه بوده است. باتوجه به اینکه کود سولفات آمونیوم دارای منبع نیتروژن است باعث افزایش کروفیل در گیاه می شود. کلروفیل در سبزینگی و فتوسنتز گیاه نقش دارد.