نحوه نوشتن درخواست نفقه

مطالبه نفقه یک حق قانونی برای زوجه است که در صورت عدم پرداخت آن از سوی زوج، می تواند از طریق مراجع قضایی پیگیری شود. فرآیند نوشتن درخواست نفقه و تنظیم دادخواست حقوقی آن، شامل مراحل دقیق آماده سازی مدارک، تکمیل فرم های قضایی و ارائه مستندات قانونی است که نیازمند دقت و آگاهی از جزئیات حقوقی است. این اقدام قانونی، به زن این امکان را می دهد تا حقوق مالی خود را طبق قانون استیفا کند.

نفقه، مطابق با مواد 1106 و 1107 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، به کلیه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از جمله مسکن، پوشاک، خوراک، اثاث منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی و در صورت لزوم خادم اطلاق می شود. این حق مالی، یکی از مهم ترین ضمانت های اجرایی در استحکام بنیان خانواده و حمایت از حقوق زن در طول زندگی مشترک است. در شرایطی که زوج از پرداخت این حق قانونی خودداری یا در آن کوتاهی کند، زوجه می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه نفقه خود را به صورت قانونی دنبال کند. این راهنما به صورت گام به گام و با زبانی تخصصی، به شما در تنظیم یک دادخواست نفقه موثر و صحیح کمک خواهد کرد.

درک پیش نیازها و شرایط قانونی نفقه

پیش از اقدام به تنظیم دادخواست مطالبه نفقه، ضروری است که زوجه از شرایط قانونی مربوط به استحقاق دریافت نفقه آگاهی کامل داشته باشد. این آگاهی، نه تنها مسیر حقوقی را برای وی روشن تر می کند، بلکه از بروز اشتباهات احتمالی در روند دادرسی جلوگیری می نماید.

چه کسی واجد شرایط دریافت نفقه است؟ (شرایط زوجه)

حق نفقه، یک حق قانونی است که قانونگذار برای حمایت از زنان در نظر گرفته است. اما این حق، مشروط به برخی شرایط است که اصلی ترین آن ها به شرح زیر است:

• عقد دائم: مهم ترین شرط برای تعلق نفقه به زوجه، این است که عقد نکاح به صورت دائم منعقد شده باشد. در عقد موقت (صیغه)، نفقه به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه ضمن عقد شرط شده باشد که زوج مکلف به پرداخت نفقه است. بنابراین، زوجه ای که در عقد موقت قرار دارد، تنها در صورت وجود شرط صریح در عقدنامه می تواند نفقه مطالبه کند.
• تمکین زوجه: تمکین، به معنای ایفای وظایف زناشویی از سوی زوجه است و به دو بخش تمکین عام و تمکین خاص تقسیم می شود:
  • تمکین عام: به معنای سکونت زوجه در منزل مشترک زوجیت و اطاعت از تصمیمات متعارف زوج در امور کلی زندگی، نظیر محل سکونت (مگر در موارد خاص)، سفر و… است.
  • تمکین خاص: به معنای ایفای روابط زناشویی است.

  اهمیت اثبات تمکین از سوی زوجه در مطالبه نفقه، حیاتی است. در صورتی که زوج بتواند عدم تمکین زوجه را اثبات کند، تکلیف وی برای پرداخت نفقه ساقط می شود. اثبات تمکین یا عدم تمکین می تواند از طریق شهود، اظهارنامه رسمی مبنی بر دعوت به تمکین، یا صورتجلسات دادگاه صورت گیرد.

• موارد موجه عدم تمکین: در برخی موارد، عدم تمکین زوجه موجه و قانونی تلقی شده و حق نفقه او ساقط نمی شود. این موارد شامل:
  • خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی: اگر زوجه ثابت کند که ماندن در منزل مشترک یا تمکین از زوج، برای او ضرر بدنی (ضرب و جرح)، مالی (تلف شدن اموال) یا شرافتی (سوءسابقه یا آبروریزی) دارد، می تواند از تمکین خودداری کرده و همچنان مستحق نفقه باشد.
  • عدم تأمین منزل مستقل و در شأن زوجه: در صورتی که زوج منزل مستقل و در شأن زوجه را تأمین نکند.
  • بیماری زوجه: که مانع از تمکین خاص می شود.
• امتناع یا کوتاهی زوج از پرداخت نفقه: واضح است که شرط اصلی برای طرح دادخواست نفقه، آن است که زوج از پرداخت نفقه به زوجه امتناع ورزیده یا در انجام آن کوتاهی کرده باشد. در صورت توافق یا پرداخت منظم نفقه، طرح این دادخواست موضوعیت ندارد.

نفقه شامل چه مواردی می شود؟ (مصادیق نفقه بر اساس ماده 1107 قانون مدنی)

ماده 1107 قانون مدنی به صراحت مصادیق نفقه را برشمرده است. این مصادیق به منظور تأمین نیازهای اولیه و ضروری زن در زندگی مشترک تعیین شده اند و بسته به نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن متغیر هستند:

• مسکن: تأمین محلی برای سکونت که متناسب با شأن اجتماعی و خانوادگی زن باشد.
• پوشاک: تأمین لباس های مورد نیاز در فصول مختلف سال، متناسب با شأن و موقعیت زن.
• خوراک: تأمین مواد غذایی کافی و مناسب، با توجه به عادات غذایی و نیازهای جسمانی زن.
• اثاث منزل: تأمین وسایل و لوازم ضروری منزل که برای زندگی مشترک لازم است.
• هزینه های درمانی و بهداشتی: شامل هزینه های پزشک، دارو، درمان بیماری ها و کلیه امور بهداشتی.
• خادم: در صورتی که زن به دلیل شأن اجتماعی یا وضعیت جسمانی، به خادم نیاز داشته باشد و در خانواده های مشابه، داشتن خادم عرف باشد، تأمین آن نیز جزو نفقه محسوب می شود.

نکته مهم در تمامی این موارد، عبارت نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن است. این بدان معناست که میزان و کیفیت اقلام نفقه، به وضعیت اجتماعی، تحصیلات، منطقه زندگی، و سایر ویژگی های فردی زوجه بستگی دارد و توسط کارشناس دادگستری تعیین می شود.

تفاوت نفقه جاریه (آینده) و نفقه معوقه (گذشته)

در مبحث نفقه، دو نوع نفقه قابل مطالبه است که از نظر زمانی با یکدیگر متفاوتند:

1. نفقه معوقه (گذشته): این نوع نفقه، مربوط به ایامی است که زوج در گذشته از پرداخت نفقه خودداری کرده است. زوجه می تواند نفقه گذشته خود را برای هر مدتی که پرداخت نشده باشد (حتی سال ها قبل) مطالبه کند و قانون برای مطالبه آن محدودیت زمانی قائل نشده است.
2. نفقه جاریه (آینده): این نفقه مربوط به زمان حال و آینده است، یعنی از تاریخ تقدیم دادخواست به بعد تا زمان صدور حکم و حتی پس از آن تا زمان اجرای حکم یا جدایی.

زوجه می تواند هر دو نوع نفقه (معوقه و جاریه) را به صورت همزمان در یک دادخواست مطالبه کند. این امر به دلیل افزایش سرعت رسیدگی و جلوگیری از طرح دعاوی متعدد، توصیه می شود.

تفاوت مطالبه حقوقی نفقه با شکایت کیفری ترک انفاق

برای مطالبه نفقه، دو مسیر قانونی مجزا وجود دارد:

1. مسیر حقوقی (مطالبه نفقه): در این مسیر، زوجه دادخواست حقوقی مطالبه نفقه را به دادگاه خانواده ارائه می دهد. هدف اصلی این دادخواست، الزام زوج به پرداخت مبلغ نفقه به زوجه است. در صورت اثبات حقانیت زوجه، دادگاه حکم به پرداخت مبلغ مشخصی (که توسط کارشناس تعیین می شود) خواهد داد. این مسیر بر دریافت مالی متمرکز است.
2. مسیر کیفری (شکایت ترک انفاق): ماده 53 قانون حمایت خانواده، ترک انفاق را جرم انگاری کرده است. در این مسیر، زوجه از زوج به جرم ترک انفاق شکایت می کند. هدف از این شکایت، اعمال مجازات (مانند حبس) بر زوجی است که با وجود تمکن مالی و تمکین زن، از پرداخت نفقه خودداری کرده است. این مسیر بر مجازات زوج متمرکز است و جنبه مالی آن در درجه دوم قرار دارد.

زوجه می تواند هر دو مسیر را به صورت همزمان یا متوالی پیگیری کند. برای مثال، می تواند ابتدا دادخواست حقوقی نفقه را تقدیم کرده و همزمان شکایت کیفری ترک انفاق را نیز مطرح کند.

مطالبه نفقه معوقه محدودیت زمانی ندارد، اما نفقه جاریه از زمان تقدیم دادخواست تا صدور و اجرای حکم محاسبه می گردد. زوجه می تواند هر دو نوع نفقه را در یک دادخواست مطالبه کند.

گام به گام نحوه نوشتن دادخواست نفقه

تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه، یک فرآیند حقوقی است که نیازمند دقت و رعایت تشریفات قانونی است. در این بخش، به صورت گام به گام نحوه تکمیل هر بخش از دادخواست، همراه با نکات عملی و نمونه های متنی، توضیح داده می شود.

آماده سازی مدارک لازم (چک لیست)

قبل از هر اقدامی برای تنظیم دادخواست، جمع آوری و آماده سازی مدارک زیر ضروری است. تمامی مدارک باید اصل و یک کپی برابر با اصل شده (که توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دفاتر اسناد رسمی انجام می شود) تهیه شوند:

1. اصل و کپی برابر با اصل شده: کارت ملی و شناسنامه زوجین.
2. اصل و کپی برابر با اصل شده: سند ازدواج (عقدنامه).
3. کپی اظهارنامه ارسالی برای مطالبه نفقه (در صورت وجود). ارسال اظهارنامه قبل از طرح دادخواست نفقه می تواند به عنوان دلیلی بر مطالبه نفقه و امتناع زوج مورد استناد قرار گیرد و در روند دادرسی بسیار موثر است.
4. استشهادیه محلی (در صورت وجود): اگر همسایگان یا افراد مطلع بتوانند در مورد عدم پرداخت نفقه یا عدم تأمین مایحتاج توسط زوج شهادت دهند، استشهادیه می تواند به عنوان مدرک تکمیلی ارائه شود.
5. مدارک دال بر تمکن مالی زوج (در صورت دسترسی): اگر زوجه مدارکی از قبیل فیش حقوقی، سند مالکیت، جواز کسب و … که نشان دهنده توانایی مالی زوج باشد، در اختیار دارد، می تواند آن ها را ضمیمه دادخواست کند.
6. کپی کارت ملی و شناسنامه وکیل و وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل).

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست

پس از آماده سازی مدارک، گام بعدی مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.

• اهمیت داشتن حساب کاربری ثنا: برای ثبت هرگونه دادخواست و پیگیری پرونده های قضایی، داشتن حساب کاربری در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه قضاییه) الزامی است. اگر حساب کاربری ندارید، می توانید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین از طریق وب سایت sana.adliran.ir آن را ایجاد کنید.
• روند کلی ثبت دادخواست: پس از ورود به سامانه ثنا، با در دست داشتن مدارک، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. کارمندان دفتر، اطلاعات شما و زوج را در فرم دادخواست الکترونیکی وارد کرده و مدارک شما را اسکن و پیوست می کنند. سپس دادخواست شما به صورت الکترونیکی به مرجع صالح (دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف) ارسال می شود.

تکمیل بخش های دادخواست (با نمونه های متنی)

فرم دادخواست، شامل بخش های مختلفی است که هر یک باید با دقت و اطلاعات صحیح تکمیل شوند.

الف) خواهان (مشخصات زوجه)

در این بخش، اطلاعات کامل زوجه (خواهان) شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، آدرس کامل پستی و کد پستی، و شغل باید درج شود.

نام: [نام خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خواهان]
آدرس: [آدرس کامل محل سکونت خواهان]
شغل: [شغل خواهان]

ب) خوانده (مشخصات زوج)

اطلاعات کامل زوج (خوانده) نیز به همین ترتیب باید ثبت گردد. در صورت عدم اطلاع از آدرس دقیق زوج، می توان آدرس منزل پدری یا محل کار وی را درج کرد.

نام: [نام خوانده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خوانده]
آدرس: [آدرس کامل محل سکونت خوانده]
شغل: [شغل خوانده]

ج) وکیل (در صورت لزوم)

اگر از طریق وکیل اقدام می کنید، مشخصات کامل وکیل شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره پروانه وکالت، آدرس دفتر وکیل و شماره تماس باید در این بخش درج شود.

د) تعیین خواسته و بهای آن

این بخش از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا نوع خواسته و بهای آن، مرجع رسیدگی کننده را مشخص می کند.

• نحوه دقیق نگارش خواسته: خواسته باید به صورت صریح و کامل نوشته شود. یک نمونه کامل و متداول به شرح زیر است:

  
  صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] لغایت [تاریخ فعلی/آخرین تاریخ ممکن] و نفقه جاریه از تاریخ [تاریخ فعلی] لغایت صدور حکم و اجرای آن، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی.
  

• اهمیت تقویم خواسته (مبلغ علی الحساب): اگرچه نفقه یک امر مالی است و میزان دقیق آن توسط کارشناس تعیین می شود، اما برای مشخص شدن صلاحیت مرجع رسیدگی، لازم است یک مبلغ علی الحساب به عنوان تقویم خواسته تعیین شود. این مبلغ لزوماً مبلغ نهایی نفقه نیست، بلکه بر مرجع رسیدگی تأثیر دارد:
  • برای مبالغ کمتر از 20 میلیون تومان (تقریباً 200 میلیون ریال): رسیدگی در صلاحیت شورای حل اختلاف است.
  • برای مبالغ بیشتر از 20 میلیون تومان: رسیدگی در صلاحیت دادگاه خانواده است.

  معمولاً برای اطمینان از رسیدگی در دادگاه خانواده و سهولت در درخواست کارشناسی، مبلغ خواسته را بیشتر از حد نصاب شورای حل اختلاف (مثلاً 50 میلیون تومان یا بیشتر) تعیین می کنند.

• توضیح کوتاه درباره تأمین خواسته (توقیف اموال): زوجه می تواند همزمان با دادخواست نفقه، درخواست تأمین خواسته را نیز مطرح کند. تأمین خواسته به معنای توقیف اموال زوج (مانند حساب بانکی، حقوق، خودرو، ملک) قبل از صدور حکم نهایی است تا در صورت محکومیت زوج، اموالی برای اجرای حکم وجود داشته باشد. این درخواست با واریز مبلغی به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری انجام می شود.
• درخواست خسارات دادرسی: شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل)، هزینه کارشناسی، و سایر هزینه هایی که زوجه برای پیگیری پرونده متحمل شده است.

  
  تعیین خواسته و بهای آن: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه معوقه از تاریخ 01/01/1402 تا 01/10/1402 و نفقه جاریه از 01/10/1402 لغایت اجرای حکم، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، علی الحساب مقوم بر 500,000,000 ریال، به انضمام کلیه خسارات دادرسی و هزینه کارشناسی.
  

ه) دلایل و منضمات دادخواست

در این بخش، فهرستی دقیق از تمامی مدارکی که در بخش آماده سازی مدارک جمع آوری کرده اید، باید ذکر شود. تأکید بر پیوست نمودن فتوکپی برابر اصل شده تمامی مدارک بسیار مهم است.

دلایل و منضمات دادخواست:
1- کپی مصدق سند ازدواج شماره [...] مورخ [...]
2- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
3- کپی مصدق اظهارنامه شماره [...] مورخ [...] (در صورت وجود)
4- استشهادیه محلی (در صورت وجود)
5- مدارک دال بر تمکن مالی خوانده (در صورت وجود)
6- وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

و) شرح خواسته (متن اصلی دادخواست)

این بخش، قلب دادخواست است و باید به صورت واضح، منطقی و با استناد به قوانین نگارش شود. الگوی نگارش معمولاً با سلام و احترام به ریاست دادگاه آغاز می شود.

1. الگوی نگارش: ریاست محترم […] با سلام؛ احتراما به استحضار عالی می رساند…
2. بیان جزئیات عقد نکاح: تاریخ، شماره سند، و دفترخانه ازدواج.
3. تصریح به تمکین زوجه: ذکر اینکه زوجه همواره به وظایف زوجیت خود (تمکین عام و خاص) عمل کرده است.
4. بیان صریح امتناع زوج از پرداخت نفقه: تاریخ دقیق شروع عدم پرداخت نفقه را مشخص کنید.
5. استناد به مواد قانونی: اشاره به مواد 1106، 1107، 1206 و 1111 قانون مدنی که مبنای حقوقی مطالبه نفقه هستند.
6. درخواست ارجاع امر به کارشناس: برای تعیین دقیق میزان نفقه (گذشته و جاریه).
7. درخواست صدور حکم: به پرداخت نفقه گذشته و جاری به همراه کلیه خسارات دادرسی.

نمونه متن کامل شرح خواسته (متناسب با سناریوهای رایج):

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و احترام؛

احتراما به استحضار عالی می رساند اینجانبه [نام خواهان] فرزند [نام پدر خواهان] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه خواهان] و کد ملی [کد ملی خواهان] به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ عقد] تنظیم شده در دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] [نام شهر] به عقد دائم خوانده محترم آقای [نام خوانده] فرزند [نام پدر خوانده] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه خوانده] و کد ملی [کد ملی خوانده] درآمده ام.

اینجانبه در طول مدت زندگی مشترک همواره نسبت به ایشان تمکین داشته و کلیه وظایف زوجیت را طبق قانون و شرع انجام داده ام. لکن متأسفانه خوانده محترم، علی رغم دارا بودن استطاعت و تمکن مالی (و در صورت وجود، با توجه به شغل و درآمد ایشان)، از پرداخت هزینه متعارف زندگی اینجانبه (نفقه) از تاریخ [تاریخ دقیق شروع عدم پرداخت نفقه، مثال: 01/01/1402] تاکنون استنکاف می ورزند. این موضوع طی اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] نیز به ایشان ابلاغ گردیده است، اما متاسفانه همچنان اقدام موثری در جهت پرداخت نفقه صورت نپذیرفته است.

لذا با عنایت به مراتب فوق و با استناد به مواد 1106 (الزام به انفاق در عقد دائم)، 1107 (مصادیق نفقه)، 1111 (امکان رجوع به دادگاه در صورت امتناع زوج) و 1206 (نفقه اقارب) قانون مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:

1. الزام خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] لغایت تاریخ تقدیم این دادخواست.
2. الزام خوانده به پرداخت نفقه جاریه از تاریخ تقدیم این دادخواست لغایت صدور حکم و اجرای آن.
3. ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه گذشته و جاریه.
4. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و...).
5. صدور قرار تأمین خواسته به میزان خواسته اصلی از اموال خوانده (در صورت تمایل و پرداخت خسارت احتمالی).

مورد استدعاست.

با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل]
[امضاء]

شرح خواسته باید با جزئیات دقیق، شامل تاریخ عقد، اشاره به تمکین زوجه و تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه توسط زوج، با استناد به مواد قانونی مربوطه، نگارش شود تا حداکثر اعتبار حقوقی را داشته باشد.

پس از ثبت دادخواست و روند پیگیری

ثبت دادخواست پایان ماجرا نیست و فرآیند دادرسی شامل مراحل دیگری نیز می شود که اطلاع از آن ها برای زوجه ضروری است.

تعیین میزان نفقه توسط کارشناس

یکی از مراحل کلیدی پس از طرح دادخواست نفقه، ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری است.

• نقش و وظیفه کارشناس رسمی دادگستری: دادگاه پس از بررسی اولیه و احراز شرایط، قرار کارشناسی صادر می کند تا میزان نفقه زوجه را تعیین کند. کارشناس رسمی با توجه به تخصص خود، وظیفه دارد با در نظر گرفتن کلیه معیارهای قانونی، مبلغ دقیقی برای نفقه تعیین نماید.
• معیارهای تعیین نفقه: کارشناس برای تعیین میزان نفقه، به عوامل مختلفی توجه می کند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
  • وضعیت مالی زوج (توانایی پرداخت).
  • شأن اجتماعی و خانوادگی زوجه.
  • محل زندگی زوجین (منطقه شهری یا روستایی، سطح زندگی در آن منطقه).
  • تحصیلات، مهارت ها و استعدادهای زوجه (در تعیین شأن و موقعیت).
  • عرف جامعه و نیازهای متعارف زندگی زن.

  نظر کارشناس، مبنای اصلی رأی دادگاه در خصوص میزان نفقه خواهد بود.

پیگیری پرونده در مراجع قضایی

پس از ثبت دادخواست، زوجه باید روند پرونده را به دقت پیگیری کند.

• نحوه استفاده از سامانه ثنا: تمامی ابلاغیه ها، زمان جلسات رسیدگی، و قرارهای دادگاه از طریق سامانه ثنا به صورت الکترونیکی به شما و وکیل شما (در صورت داشتن وکیل) ابلاغ می شود. لازم است به صورت منظم وارد سامانه ثنا شوید و ابلاغیه های خود را بررسی کنید.
• اهمیت حضور به موقع در جلسات رسیدگی و ارائه توضیحات: حضور به موقع و آماده در جلسات دادگاه، می تواند در روند پرونده بسیار مؤثر باشد. در این جلسات، شما فرصت خواهید داشت تا توضیحات لازم را ارائه دهید و به سؤالات قاضی و طرف مقابل پاسخ دهید. عدم حضور بدون عذر موجه ممکن است منجر به تأخیر در رسیدگی یا صدور حکم غیابی شود.

امکان سازش و توافق

در هر مرحله از دادرسی، امکان سازش و توافق بین زوجین وجود دارد.

• نقش مشاورین دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف: دادگاه های خانواده دارای بخش مشاوره هستند که تلاش می کنند با ارائه راهنمایی و میانجیگری، زمینه سازش و حل مسالمت آمیز اختلافات را فراهم آورند. در صورت رسیدن به توافق، می توان صورتجلسه سازش را تنظیم و به دادگاه ارائه داد.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص

این راهنمای جامع، اطلاعات اولیه و کاربردی را برای نحوه نوشتن درخواست نفقه در اختیار شما قرار می دهد، اما نباید جایگزین مشاوره حقوقی تخصصی با وکیل دادگستری شود.

• تاکید بر اینکه این راهنما جایگزین مشاوره حقوقی تخصصی نیست: هر پرونده حقوقی، دارای پیچیدگی ها و جزئیات منحصر به فرد خود است. وکیل متخصص با تجربه و دانش خود می تواند شما را در تمامی مراحل راهنمایی کند، از جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست تا حضور در جلسات دادگاه و پیگیری اجرای حکم. در موارد پیچیده، به خصوص اگر زوج از ارائه نفقه خودداری می کند و تمکن مالی او نامشخص است یا مسائل تمکین مطرح است، کمک گرفتن از وکیل متخصص ضروری است.

---

سوالات متداول

آیا برای درخواست نفقه حتماً نیاز به وکیل دارم؟

خیر، الزام قانونی برای داشتن وکیل جهت طرح دادخواست نفقه وجود ندارد و زوجه می تواند شخصاً مراحل را پیگیری کند. با این حال، با توجه به پیچیدگی های حقوقی و قضایی، توصیه می شود برای افزایش شانس موفقیت و تسریع در روند پرونده، از خدمات یک وکیل متخصص خانواده استفاده شود.

نفقه در دوران عقد به چه کسی تعلق می گیرد؟

نفقه در دوران عقد دائم، به زوجه تعلق می گیرد، حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده باشد و زوجین در منزل پدر زن زندگی می کنند. شرط اصلی تعلق نفقه در دوران عقد نیز تمکین است؛ بدین معنا که زن آماده تمکین باشد، هرچند زوج آمادگی فراهم کردن منزل را نداشته باشد.

اگر همسر شغل آزاد داشته باشد، چگونه می توان نفقه او را تعیین و مطالبه کرد؟

در صورتی که زوج شغل آزاد داشته و درآمد مشخصی نداشته باشد، تعیین نفقه توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام می شود. کارشناس با بررسی شواهد و قرائن، تحقیقات محلی، وضعیت زندگی زوج و همچنین شأن زوجه، میزان نفقه را تخمین و تعیین خواهد کرد.

آیا عدم تمکین همیشه به معنی ساقط شدن نفقه است؟

خیر. عدم تمکین در صورتی منجر به سقوط نفقه می شود که زوجه بدون عذر موجه از تمکین خودداری کرده باشد. مواردی مانند عسر و حرج زوجه (سختی و مشقت غیرقابل تحمل در زندگی مشترک)، وجود خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی از سوی زوج، یا عدم تهیه مسکن مستقل و در شأن زوجه، می توانند دلایل موجه برای عدم تمکین باشند که در این صورت، حق نفقه زوجه ساقط نمی شود.

تا چه زمانی می توان برای مطالبه نفقه گذشته اقدام کرد؟

برخلاف نفقه جاریه که فقط از زمان تقدیم دادخواست قابل مطالبه است، برای مطالبه نفقه گذشته (معوقه) هیچ محدودیت زمانی وجود ندارد. زوجه می تواند نفقه هر مدت زمانی را که زوج از پرداخت آن خودداری کرده است (حتی سال های دور)، از طریق دادگاه مطالبه کند.

هزینه دادرسی و کارشناسی نفقه چقدر است؟

هزینه دادرسی نفقه بستگی به مبلغی دارد که در بخش تعیین خواسته و بهای آن به صورت علی الحساب تقویم می شود و بر اساس تعرفه های قانونی قوه قضاییه محاسبه می گردد. هزینه کارشناسی نیز بر عهده خواهان است که باید آن را پرداخت کند، اما در نهایت، در صورت پیروزی در دعوا، این هزینه ها به عنوان خسارات دادرسی از خوانده مطالبه خواهد شد.

توقیف اموال برای نفقه به چه صورت است؟

زوجه می تواند همزمان با دادخواست اصلی نفقه یا پس از آن، درخواست تأمین خواسته نماید. با این درخواست، دادگاه می تواند به میزان مبلغ نفقه مورد ادعا، دستور توقیف اموال زوج (مانند حساب بانکی، حقوق، اتومبیل، ملک و…) را صادر کند تا در صورت صدور حکم به نفع زوجه، امکان اجرای حکم و وصول نفقه از اموال توقیف شده فراهم باشد. این اقدام معمولاً با پرداخت درصدی از مبلغ خواسته به عنوان خسارت احتمالی توسط زوجه همراه است.

آیا مرد می تواند درخواست عدم تمکین بدهد؟

بله، در صورتی که زوج معتقد باشد زوجه بدون دلیل موجه از تمکین خودداری می کند، می تواند دادخواستی تحت عنوان الزام به تمکین یا نشوز به دادگاه خانواده ارائه دهد. در صورت اثبات عدم تمکین زن، دادگاه می تواند حکم به عدم تعلق نفقه به او صادر کند.

نتیجه گیری

حق نفقه، یکی از حقوق اساسی و مهم زنان در زندگی زناشویی است که قانون برای حمایت از آن، مسیرهای حقوقی مشخصی را تعیین کرده است. نحوه نوشتن درخواست نفقه و پیگیری قانونی آن، نیازمند آگاهی دقیق از مفاهیم حقوقی مانند تمکین، مصادیق نفقه، تفاوت نفقه معوقه و جاریه، و همچنین مراحل اداری و قضایی است. همانطور که تشریح شد، از آماده سازی مدارک و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی گرفته تا تکمیل دقیق بخش های خواهان، خوانده، تعیین خواسته و شرح آن، هر گام باید با وسواس و دقت انجام شود.

پس از ثبت دادخواست، تعیین میزان نفقه توسط کارشناس رسمی دادگستری و پیگیری مستمر پرونده از طریق سامانه ثنا، از مراحل بعدی و حائز اهمیت است. گرچه این راهنما سعی در ارائه اطلاعات جامع و کاربردی برای تسهیل این فرآیند دارد، اما ماهیت تخصصی و پیچیدگی های هر پرونده حقوقی ایجاب می کند که در صورت لزوم، از مشاوره وکلای متخصص خانواده بهره مند شوید. آگاهانه و با پشتوانه حقوقی اقدام کردن، بهترین راه برای احقاق حقوق قانونی شماست و اطمینان از دستیابی به نتایج مطلوب را افزایش می دهد.