شکایت کارشناس رسمی دادگستری
شکایت کارشناس رسمی دادگستری
وقتی یک کارشناس رسمی دادگستری در انجام وظایف حرفه ای خود قصور ورزد یا مرتکب تخلف شود، امکان شکایت از او برای اشخاص زیان دیده فراهم است. آگاهی از چارچوب قانونی، انواع تخلفات و رویه های لازم برای طرح شکایت رسمی علیه کارشناس رسمی دادگستری، به منظور دفاع از حقوق تضییع شده، امری ضروری است. این راهنمای جامع شما را در این فرآیند پیچیده یاری می رساند.
کارشناسان رسمی دادگستری به عنوان بازوان فنی و تخصصی دستگاه قضایی، نقشی محوری در رسیدگی به دعاوی و کمک به صدور آرای عادلانه ایفا می کنند. امانت داری، بی طرفی و تخصص، ارکان اصلی فعالیت این قشر از متخصصین محسوب می شود. با این حال، در مواردی ممکن است عملکرد آن ها با اعتراض، قصور یا تخلفاتی همراه گردد که ضرورت آگاهی از شکایت کارشناس رسمی دادگستری را دوچندان می سازد. در چنین شرایطی، اشخاص حقیقی و حقوقی، وکلا و مشاوران حقوقی نیازمند اطلاعات دقیق و مستند هستند تا بتوانند حقوق قانونی خود را به بهترین شکل پیگیری کنند.
هدف از این نوشتار، ارائه یک نقشه راه کامل برای درک جوانب مختلف شکایت از کارشناس رسمی دادگستری است. این مقاله به بررسی دقیق تعریف و جایگاه کارشناس، زمینه های تخلف و قصور، مراحل گام به گام ثبت و پیگیری شکایت، مراجع رسیدگی کننده، مجازات های انتظامی و کیفری، و همچنین مسائل مالی و مرور زمان می پردازد. با مطالعه این راهنما، مخاطبان می توانند با آگاهی کامل از حقوق خود دفاع کرده و فرآیند پیگیری شکایت از کارشناس دادگستری را با اطمینان طی نمایند.
کارشناس رسمی دادگستری کیست و چارچوب فعالیت او چیست؟
پیش از ورود به بحث شکایت کارشناس رسمی دادگستری، ضروری است تا شناختی دقیق از جایگاه و وظایف این متخصصین حاصل شود. کارشناس رسمی دادگستری فردی است که دارای صلاحیت علمی و فنی لازم در یک رشته تخصصی بوده و پس از طی مراحل قانونی و کسب پروانه از مراجع ذی صلاح (مانند کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه)، به یاری دستگاه قضایی در جهت روشن شدن ابعاد تخصصی پرونده ها می شتابد. نظریه کارشناسی او مستندی مهم برای قاضی در صدور رأی عادلانه است.
تعریف و جایگاه قانونی کارشناس رسمی
جایگاه قانونی کارشناسان رسمی دادگستری در ایران، در قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری مصوب سال ۱۳۸۱ و آیین نامه های اجرایی آن تبیین شده است. طبق ماده ۱۸ این قانون، در تمامی مواردی که ارجاع امر کارشناسی لازم باشد، وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، شرکت های دولتی، نهادهای عمومی غیردولتی و سایر دستگاه های دولتی مکلفند از وجود کارشناسان رسمی استفاده نمایند. این الزام، اهمیت نقش این افراد را در فرآیندهای اداری و قضایی کشور نشان می دهد.
اصل الزام به استفاده از کارشناسان رسمی در دستگاه های دولتی
ماده ۱۸ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری به صراحت بیان می دارد که کلیه دستگاه های دولتی و عمومی موظف اند نیازهای کارشناسی خود را صرفاً از طریق کارشناسان رسمی دادگستری تأمین کنند. این اصل به منظور تضمین تخصص، بی طرفی و اعتبار نظریات کارشناسی در تصمیم گیری های دولتی و قضایی وضع شده است.
استثنائات قانونی بر این اصل
همانند بسیاری از اصول حقوقی، اصل الزام به استفاده از کارشناسان رسمی نیز استثنائاتی دارد که در تبصره های ماده ۱۸ و سایر قوانین خاص ذکر شده است. این استثنائات شامل مواردی است که در قوانین و مقررات جاری کشور به گونه ای دیگر برای نهادهای خاص تعیین تکلیف شده، یا تابع قوانین و مقررات ویژه می باشند. به عنوان مثال، کارشناسی های پزشکی قانونی که طبق قانون خاص خود انجام می شود، یا فعالیت هیئت های تخصصی سازمان امور مالیاتی و کمیسیون های فنی و ماده ۱۰۰ شهرداری ها، از جمله این استثنائات هستند. در این موارد، نیازی به ارجاع به کارشناسان رسمی دادگستری از طریق کانون نیست.
نحوه ارجاع کارشناسی در پرونده های قضایی
ارجاع امر کارشناسی از سوی مراجع قضایی به کارشناس رسمی، تابع قوانین آیین دادرسی است. در یک دعوای قضایی، هرگاه قاضی نیاز به تخصص فنی یا علمی برای رسیدگی به پرونده پیدا کند، قرار کارشناسی صادر می کند. انتخاب کارشناس معمولاً از فهرست رسمی کارشناسان هر رشته صورت می گیرد و حتی اگر دستگاه دولتی کارشناس پیشنهادی داشته باشد، مرجع قضایی الزامی به پذیرش آن ندارد. قاضی با صدور قرار کارشناسی، موضوع و مهلت انجام آن را به کارشناس ابلاغ می کند و کارشناس موظف است در چارچوب صلاحیت و با رعایت موازین قانونی، نظریه خود را ارائه دهد.
چه زمانی می توان از کارشناس رسمی شکایت کرد؟ (زمینه های تخلف و قصور)
شکایت از کارشناس رسمی دادگستری زمانی امکان پذیر است که او در انجام وظایف خود مرتکب قصور، مسامحه یا تخلفی شود. شناخت این زمینه ها برای هر شاکی حیاتی است. این تخلفات می توانند ماهیت انتظامی (نقض مقررات حرفه ای) یا کیفری (ارتکاب جرم) داشته باشند.
جهات رد کارشناس رسمی دادگستری
یکی از مهم ترین وظایف کارشناس رسمی، حفظ بی طرفی و استقلال رأی است. تبصره ۲ ماده ۱۸ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، کارشناسان را مکلف می سازد که در صورت وجود «جهات رد»، موضوع را به صورت کتبی به مرجع ارجاع کننده اعلام کرده و از انجام کارشناسی امتناع نمایند. جهات رد کارشناس، همان جهات رد دادرس مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی است. این موارد به منظور جلوگیری از هرگونه شائبه جانبداری و تضمین عدالت در فرایند کارشناسی پیش بینی شده اند.
- قرابت نسبی یا سببی تا درجه ای خاص با یکی از طرفین دعوا یا وکلای آن ها.
- وجود نفع شخصی یا مالی مستقیم یا غیرمستقیم برای کارشناس یا همسر و خویشاوندان او در نتیجه کارشناسی.
- وجود خصومت یا دوستی نزدیک بین کارشناس و یکی از طرفین دعوا یا وکلای آن ها.
- سابقه اظهارنظر قبلی کارشناس در همان موضوع کارشناسی.
- شرکت کارشناس در دعوای اصلی یا فرعی (مثلاً به عنوان شاهد یا داور).
پیامدهای عدم اعلام جهات رد توسط کارشناس: در صورت عدم اعلام کتبی جهات رد توسط کارشناس و مبادرت به انجام کارشناسی، او متخلف انتظامی محسوب شده و مستحق مجازات های انتظامی خواهد بود. این اقدام می تواند حتی به ابطال نظریه کارشناس نیز منجر شود.
اعلام نکردن جهات رد توسط کارشناس رسمی دادگستری، از مصادیق تخلف انتظامی محسوب شده و می تواند به بی اعتباری نظریه کارشناسی و مجازات کارشناس منجر شود.
مثال کاربردی: تصور کنید در پرونده ای مربوط به ارزیابی یک ملک، مشخص شود کارشناس تعیین شده دارای نسبت فامیلی نزدیک با یکی از طرفین دعوا است. در این حالت، کارشناس موظف بوده که پیش از پذیرش کارشناسی، این موضوع را به دادگاه اعلام کند و از انجام آن امتناع ورزد. عدم انجام این تکلیف، تخلف محسوب می شود.
تخلفات انتظامی کارشناس رسمی دادگستری
ماده ۲۶ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، تخلفات انتظامی کارشناسان را به تفصیل برشمرده است. این تخلفات دامنه وسیعی از اقدامات را در بر می گیرد که هر یک می تواند مبنای شکایت از کارشناس رسمی دادگستری باشد:
- عدم حضور در مراجع صالحه: غیبت غیرموجه در جلسات رسیدگی، بازدیدهای میدانی یا تأخیر در ارائه نظریه.
- مسامحه و سهل انگاری در اظهارنظر: بی دقتی و عدم توجه لازم در انجام کارشناسی و ارائه نظریه، چه این نظریه در تصمیمات مراجع مؤثر باشد یا نباشد.
- تسلیم اسناد به اشخاص غیرمجاز یا امتناع از تسلیم به ذی حق: افشای اطلاعات محرمانه یا خودداری از ارائه مدارک به صاحبان قانونی آن ها.
- سوء رفتار و اعمال خلاف شئونات شغلی: هرگونه رفتاری که با حیثیت و اعتبار شغل کارشناسی مغایرت داشته باشد.
- نقض قوانین و مقررات در اظهارنظر کارشناسی: عدم رعایت اصول و ضوابط قانونی در تهیه و ارائه نظریه.
- انجام کارشناسی و اظهارنظر با وجود جهات رد: همانطور که قبلاً ذکر شد.
- انجام کارشناسی و اظهارنظر در اموری که خارج از صلاحیت کارشناس است: اظهارنظر خارج از حدود صلاحیت تخصصی کارشناس.
- انجام کارشناسی و اظهارنظر برخلاف واقع و تبانی: ارائه نظریه دروغین یا همکاری با یکی از طرفین برای انحراف نتیجه.
- انجام کارشناسی و اظهارنظر با پروانه ای که اعتبار آن منقضی شده باشد: فعالیت بدون پروانه معتبر.
- افشای اسرار و اسناد محرمانه: افشای اسرار طرفین دعوی و اطلاعات محرمانه کسب شده در طول کارشناسی.
- اخذ وجه یا مال یا قبول خدمت مازاد بر تعرفه: دریافت مبالغ غیرقانونی یا مازاد بر تعرفه مصوب.
- انجام کارشناسی و اظهارنظر در زمان تعلیق، محرومیت از حقوق اجتماعی و یا اثبات فقد شرایط: فعالیت در زمان محرومیت.
مسئولیت کیفری کارشناس رسمی دادگستری
علاوه بر تخلفات انتظامی، در صورتی که عمل کارشناس وصف مجرمانه داشته باشد، او مشمول مسئولیت کیفری نیز خواهد بود. ماده ۳۷ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری به صراحت این موضوع را بیان کرده است. این ماده بیان می دارد هرگاه کارشناس رسمی با سوء نیت و عامدانه در اظهارنظر خود بر خلاف واقع چیزی بنویسد، یا در گزارش کتبی خود راجع به امر کیفری یا حقوقی تمام واقعیت را ذکر نکند، یا چیزی برخلاف واقع ذکر کند، جاعل در اسناد رسمی محسوب می شود.
همچنین، هرگاه کارشناس رسمی در چیزی که برای آزمایش در دسترس او گذاشته شده، با سوء نیت تغییر ایجاد کند، به مجازات های مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. در صورتی که گزارش خلاف واقع و اقدامات کارشناس رسمی در حکم دادگاه مؤثر واقع شده باشد، کارشناس مذکور به حداکثر مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد. این سختگیری قانونی، نشان از اهمیت بالای صداقت و بی طرفی کارشناس در روند دادرسی دارد و با مسئولیت کیفری کارشناس رسمی دادگستری، به حفظ عدالت کمک می کند.
استانداردهای قانونی نظریه کارشناسی (با استناد به ماده ۱۹ قانون)
نظریه کارشناسی، به مثابه یک سند فنی و تخصصی، باید از استانداردهای مشخصی برخوردار باشد تا بتواند در مسیر دادرسی مورد استناد قرار گیرد. ماده ۱۹ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، این استانداردها را به وضوح تعیین کرده است.
ضرورت مستدل و صریح بودن نظریه کارشناسی
اولین و مهم ترین ویژگی یک نظریه کارشناسی معتبر، مستدل و صریح بودن آن است. نظریه باید بر مبنای دلایل علمی، فنی، مشاهدات دقیق و مستندات محکم ارائه شود. صرف تکیه بر تجربه شخصی یا برداشت های کلی، فاقد اعتبار است. همچنین، نظریه باید به گونه ای واضح و روشن بیان شود که هیچ ابهام و چندپهلویی در آن وجود نداشته باشد و مرجع ارجاع کننده بتواند بدون نیاز به تفسیر اضافی، به حقیقت موضوع دست یابد.
الزام به نگهداری نسخه نظریه و مستندات برای حداقل پنج سال
کارشناسان رسمی مکلفند یک نسخه از نظریه کارشناسی خود و کلیه مستندات مرتبط را تا مدت حداقل پنج سال پس از تاریخ تسلیم نگهداری نمایند. این الزام به منظور امکان بررسی مجدد، پاسخگویی به اعتراضات احتمالی و دفاع در برابر شکایت از نظریه کارشناسی خلاف واقع، یا هرگونه پیگرد قانونی دیگر در آینده پیش بینی شده است. این اقدام به حفظ شفافیت و قابلیت ردیابی در فرآیند کارشناسی کمک می کند.
اعتبار محدود قیمت گذاری (حداکثر شش ماه)
در مواردی که نظریه کارشناسی مربوط به تعیین قیمت عادله روز برای اموال، املاک یا دارایی ها باشد، تبصره ماده ۱۹ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری مقرر می دارد که نظریه اعلام شده حداکثر تا شش ماه از تاریخ صدور معتبر خواهد بود. این محدودیت به دلیل نوسانات اقتصادی و تغییرات مستمر بازار وضع شده است تا از ابطال نظریه کارشناس بر اساس قیمت های منسوخ و تضییع حقوق طرفین جلوگیری شود. پس از این مدت، در صورت نیاز به ارزیابی مجدد، باید کارشناسی جدید انجام شود.
مراحل گام به گام شکایت از کارشناس رسمی دادگستری
برای طرح شکایت از کارشناس رسمی دادگستری، لازم است مراحل مشخصی طی شود. این مراحل به صورت حضوری و اینترنتی امکان پذیر است و اطلاع از جزئیات هر کدام به شاکی کمک می کند تا با دقت و سرعت بیشتری اقدام نماید.
روش های ثبت شکایت
ثبت شکایت حضوری
یکی از روش های سنتی و همچنان معتبر برای نحوه شکایت از کارشناس دادگستری، ثبت شکایت به صورت حضوری است. این روش نیازمند تهیه و تنظیم یک شکایت نامه کتبی و مستدل است که باید شامل اطلاعات دقیق باشد:
- تهیه شکایت نامه کتبی مستدل: شکایت نامه باید با امضای شاکی و شامل نام و نشانی کامل شاکی، نام و نشانی کارشناس مورد شکایت، موضوع شکایت به صورت روشن و شرح کامل تخلف یا قصور کارشناس همراه با جزئیات دقیق باشد.
- لیست مدارک و مستندات لازم: برای اثبات ادعای خود، شاکی باید کلیه مدارک و مستندات مرتبط را ضمیمه شکایت نامه کند. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تصویر قرار کارشناسی و نظریه کارشناس.
- اسناد رسمی، مکاتبات، عکس ها، فایل های صوتی/تصویری که تخلف را اثبات کند.
- شهادت نامه ها یا اقرارنامه های کتبی.
- رسیدهای پرداخت وجه (در صورت دریافت مبالغ غیرقانونی یا مازاد بر تعرفه).
- هرگونه مدرک دیگری که به روشن شدن موضوع کمک کند.
- مراجعه به دفتر کانون کارشناسان رسمی دادگستری و ثبت شکایت: پس از تکمیل شکایت نامه و جمع آوری مدارک، شاکی باید به دفتر کانون کارشناسان رسمی دادگستری استانی که کارشناس در آن عضویت دارد، مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت نماید. این شکایت در دفتر کانون ثبت شده و به دادسرای انتظامی کانون ارجاع می شود.
ثبت شکایت اینترنتی (آنلاین)
امروزه با پیشرفت فناوری، امکان ثبت شکایت از کارشناس رسمی دادگستری به صورت آنلاین نیز فراهم شده است که سرعت و سهولت بیشتری را برای شاکیان به ارمغان می آورد. سامانه ملی شکایات کارشناسان یکی از این بسترهاست:
- معرفی سامانه ملی شکایات کارشناسان: سامانه الکترونیکی hub.23055.ir/shekayat به عنوان سامانه شکایت از کارشناس رسمی دادگستری، امکان ثبت غیرحضوری شکایات را فراهم کرده است.
- راهنمای گام به گام تکمیل فرم آنلاین:
- ورود به سامانه: به نشانی hub.23055.ir/shekayat مراجعه کنید.
- انتخاب نوع شکایت: گزینه مربوط به شکایت از کارشناس رسمی را انتخاب کنید.
- تکمیل مشخصات شاکی: اطلاعات فردی، نام، نام خانوادگی، شماره ملی و نشانی دقیق خود را وارد کنید.
- تکمیل مشخصات کارشناس: نام، نام خانوادگی و اطلاعات شناسایی کارشناس مورد شکایت را وارد نمایید.
- شرح موضوع شکایت: شرح کامل موضوع شکایت، تاریخ وقوع تخلف و محل آن را به صورت دقیق در کادر مربوطه تایپ کنید.
- بارگذاری مدارک الکترونیکی: تصاویر اسکن شده مدارک و مستندات لازم را که در بخش شکایت حضوری به آن ها اشاره شد، بارگذاری کنید.
- دریافت کد رهگیری: پس از تکمیل فرم و پرداخت هزینه (در صورت وجود)، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد که برای پیگیری های بعدی ضروری است.
- مزایای شکایت اینترنتی: سهولت دسترسی، سرعت در ثبت، امکان بارگذاری مدارک از راه دور، و امکان پیگیری شکایت از کارشناس دادگستری به صورت آنلاین از جمله مزایای این روش است.
آیا ثبت شکایت هزینه ای دارد؟
یکی از سوالات رایج در زمینه شکایت از کارشناس رسمی دادگستری این است که آیا ثبت شکایت هزینه ای دارد؟. بر اساس ماده ۷۰ آیین نامه اجرایی قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، ثبت شکایت در کانون کارشناسان رسمی دادگستری در مراحل اولیه، معمولاً هزینه ای از شاکی دریافت نمی شود. اما ممکن است در مراحل بعدی و در صورت نیاز به کارشناسی مجدد یا انجام امور خاص، هزینه هایی طبق تعرفه قانونی از شاکی دریافت شود. بنابراین، شکایت از کارشناس دادگستری رایگان است در مرحله ثبت اولیه، اما در صورت نیاز به خدمات جانبی و کارشناسی مجدد، شاکی مسئول پرداخت هزینه خواهد بود.
روند رسیدگی به شکایت و مجازات ها
پس از ثبت شکایت از کارشناس رسمی دادگستری، پرونده وارد مراحل رسیدگی انتظامی و در صورت لزوم، کیفری می شود. شناخت این مراحل و مراجع مربوطه برای شاکیان اهمیت فراوانی دارد.
دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی
اولین مرجع رسیدگی به تخلفات انتظامی کارشناسان رسمی دادگستری، دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی در استان مربوطه است. دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی وظایف مهمی را بر عهده دارد:
- نقش و وظایف دادسرا: دادسرا شکایات ارجاعی را بررسی اولیه می کند، مدارک و مستندات را جمع آوری می نماید، و در صورت لزوم از شاکی و کارشناس برای ادای توضیحات احضار به عمل می آورد.
- صدور کیفرخواست یا قرار منع تعقیب: پس از بررسی، اگر دادسرا تخلف را محرز تشخیص دهد، کیفرخواست صادر کرده و پرونده را به دادگاه انتظامی کانون ارجاع می دهد. در غیر این صورت، قرار منع تعقیب صادر خواهد شد.
- حق اعتراض شاکی به قرار منع تعقیب: شاکی حق دارد ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ قرار منع تعقیب، به آن اعتراض کند. مرجع رسیدگی به این اعتراض، دادگاه انتظامی کانون کارشناسان رسمی است.
دادگاه انتظامی کانون استان
پس از صدور کیفرخواست از سوی دادسرای انتظامی، پرونده به دادگاه انتظامی کانون کارشناسان استان ارسال می شود. این دادگاه مرجع اصلی برای رسیدگی به تخلفات انتظامی و صدور حکم است:
- تشکیل جلسه رسیدگی: دادگاه جلسات رسیدگی را برگزار می کند، مستندات را بررسی و دفاعیات کارشناس را استماع می نماید.
- انواع مجازات های انتظامی (با استناد به بند ب ماده ۲۶ قانون): قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، مجازات های انتظامی را به ترتیب درجه از توبیخ تا محرومیت دائم تقسیم کرده است. این مجازات ها شامل موارد زیر است:
- توبیخ با درج در پرونده کارشناس در کانون.
- محدود کردن اختیارات فنی کارشناس رسمی برای مدت یک سال.
- محدود کردن اختیارات فنی کارشناس رسمی برای مدت سه سال.
- محرومیت از اشتغال به امر کارشناسی رسمی از سه ماه تا یک سال.
- محرومیت از اشتغال به امر کارشناسی رسمی از یک تا سه سال.
- محرومیت دائم از اشتغال به امر کارشناسی رسمی.
- اثر عدم حضور طرفین در جلسه رسیدگی: عدم حضور دادستان، کارشناس یا شاکی در وقت مقرر و بدون عذر موجه، مانع از رسیدگی و اتخاذ تصمیم دادگاه نخواهد بود.
جدول جامع تخلفات و مجازات های انتظامی (بر اساس ماده ۲۶ قانون)
این جدول خلاصه ای از تخلفات کارشناس رسمی دادگستری و مجازات کارشناس رسمی دادگستری را ارائه می دهد:
| تخلف انتظامی (ماده ۲۶- الف) | درجه مجازات انتظامی (ماده ۲۶- ب) |
|---|---|
| عدم حضور در مراجع صالحه در وقت مقرر بدون عذر موجه | درجه ۱ تا ۳ |
| توسل به معاذیری که خلاف بودن آنها بعداً ثابت شود | درجه ۱ تا ۳ |
| مسامحه و سهل انگاری در اظهارنظر، هر چند مؤثر در تصمیمات مراجع صلاحیتدار باشد یا نباشد | درجه ۱ تا ۳ |
| تسلیم اسناد و مدارک به اشخاصی که قانوناً حق دریافت آن را ندارند و یا امتناع از تسلیم آنها به اشخاصی که حق دریافت دارند | درجه ۳ تا ۵ |
| سوء رفتار و اعمال خلاف شئونات شغلی | درجه ۳ تا ۵ |
| نقض قوانین و مقررات در اظهارنظر کارشناسی | درجه ۳ تا ۵ |
| انجام کارشناسی و اظهارنظر با وجود جهات رد قانونی | درجه ۵ تا ۶ |
| انجام کارشناسی و اظهارنظر در اموری که خارج از صلاحیت کارشناس است | درجه ۵ تا ۶ |
| انجام کارشناسی و اظهارنظر برخلاف واقع و تبانی | درجه ۵ تا ۶ |
| انجام کارشناسی و اظهارنظر با پروانه ای که اعتبار آن منقضی شده باشد | درجه ۵ تا ۶ |
| افشای اسرار و اسناد محرمانه | درجه ۵ تا ۶ |
| اخذ وجه یا مال یا قبول خدمت مازاد بر تعرفه دستمزد و هزینه مقرر | درجه ۵ تا ۶ |
| انجام کارشناسی و اظهارنظر در زمان تعلیق، محرومیت از حقوق اجتماعی و یا اثبات فقد شرایط | درجه ۶ |
دادگاه تجدیدنظر کارشناسان رسمی (مستقر در تهران)
آرای صادره از دادگاه انتظامی کانون استان، ظرف یک ماه پس از ابلاغ، از جانب هیئت مدیره کانون مربوطه و از طرف محکوم علیه قابل تجدیدنظرخواهی است. مرجع رسیدگی به اعتراضات نسبت به این آراء، دادگاه تجدیدنظر کارشناسان رسمی است که در تهران مستقر می گردد. ترکیب اعضای این دادگاه طبق ماده ۲۴ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری تعیین می شود و تصمیمات آن قطعی و لازم الاجراست.
امکان تعلیق موقت پروانه کارشناسی
ماده ۲۵ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری پیش بینی کرده است که در صورت اطلاع رئیس قوه قضائیه، وزیر دادگستری یا سه نفر از اعضای هیئت مدیره هر کانون استان از سوء رفتار یا اعمال منافی با شئون و حیثیت کارشناسی، می توانند با ارائه ادله، از دادگاه انتظامی تعلیق موقت پروانه کارشناسی را تا صدور حکم قطعی درخواست کنند. دادگاه موظف است خارج از نوبت به این درخواست رسیدگی و رأی مقتضی صادر کند. این اقدام به منظور جلوگیری از ادامه تخلف و حفظ اعتبار حرفه صورت می گیرد.
تفاوت رسیدگی انتظامی و کیفری
مطابق مواد ۲۲ و ۶۶ آیین نامه اجرایی قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، بین رسیدگی انتظامی و کیفری تفاوت قائل شده است. اگر تخلف کارشناس عنوان یکی از جرائم مندرج در قوانین را داشته باشد، دادسرای انتظامی کانون مکلف است مراتب را برای رسیدگی به جنبه جزائی آن به مراجع قضایی صالح اعلام کند. رسیدگی قضایی به جنبه کیفری مانع از رسیدگی و اجرای مجازات های انتظامی نخواهد بود. همچنین، مراجع قضایی رسیدگی کننده به شکایات علیه کارشناسان رسمی، چنانچه عمل انتسابی را جرم ندانند، اما آن را منطبق با یکی از تخلفات انتظامی ماده ۲۶ قانون تشخیص دهند، پرونده را با صدور قرار مقتضی برای رسیدگی به دادسرای انتظامی کانون مربوطه ارسال خواهند کرد.
پیگیری شکایت و مسائل مالی
پس از ثبت شکایت از کارشناس رسمی دادگستری، پیگیری شکایت و آگاهی از مسائل مالی مرتبط با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیگیری شکایت از کارشناس رسمی دادگستری
برای پیگیری وضعیت شکایت از کارشناس رسمی دادگستری، دو روش اصلی وجود دارد:
- پیگیری حضوری: شاکی می تواند با مراجعه به کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا دادسرای انتظامی مربوطه، از آخرین وضعیت پرونده خود باخبر شود. این روش نیازمند ارائه مدارک شناسایی و شماره پرونده است.
- پیگیری اینترنتی: سامانه ملی شکایات کارشناسان، امکان پیگیری آنلاین شکایات را نیز فراهم آورده است. شاکی می تواند با مراجعه به نشانی hub.23055.ir/shaki و وارد کردن شماره کلاسه پرونده یا کد رهگیری که هنگام ثبت شکایت دریافت کرده است، وضعیت پرونده خود را مشاهده نماید. این روش به صرفه جویی در زمان و شفافیت بیشتر در روند رسیدگی کمک می کند.
مرور زمان شکایت انتظامی
در خصوص مهلت شکایت از کارشناس رسمی دادگستری، ماده ۷۰ آیین نامه اجرایی قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، قاعده مرور زمان را تعیین کرده است. طبق این ماده، در تخلفات انتظامی که دو سال از تاریخ وقوع آن منقضی شده و تعقیب نشده باشد، یا دو سال از تاریخ آخرین اقدام انتظامی آن گذشته و منجر به صدور حکم قطعی نشده باشد، تعقیب موقوف خواهد شد. این بدان معناست که شاکی باید اقدام به موقع برای طرح و پیگیری شکایت خود داشته باشد، چرا که پس از سپری شدن این مهلت قانونی، حتی با وجود مدارک و شواهد کافی، امکان رسیدگی انتظامی از بین می رود. بنابراین، آگاهی از این قاعده و اهمیت اقدام به موقع از پیامدهای تأخیر جلوگیری می کند.
سهم قانونی کانون از دستمزد کارشناسی
ماده ۶۹ آیین نامه اجرایی قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری به سهم قانونی کانون از دستمزد کارشناسی می پردازد. بر اساس این ماده، در صورتی که مراجع قضایی و انتظامی، وزارتخانه ها، ادارات، سازمان ها و سایر نهادها، کارشناس رسمی از کانون ها خواسته باشند، مکلفند دستمزد کارشناسی را به حساب کانون یا نمایندگی کانون مربوطه واریز کنند تا پس از کسر پنج درصد (۵%) سهم کانون و سایر کسورات قانونی، مابقی به کارشناس پرداخت شود. این سهم برای تأمین منابع مالی کانون و پشتیبانی از خدمات آموزشی و انضباطی آن است. کارشناسان متخلف از مفاد این ماده، در حکم مرتکبان خلاف شئون شغلی بوده و تحت تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت.
نمونه شکایت نامه از کارشناس رسمی دادگستری
تنظیم یک شکایت نامه دقیق و مستدل، اولین گام و یکی از مهم ترین اقدامات در شکایت کارشناس رسمی دادگستری است. در اینجا یک الگو برای نمونه شکایت از کارشناس رسمی دادگستری ارائه می شود که می تواند به شما در تهیه شکوائیه کمک کند:
بسمه تعالی
دادسرای محترم انتظامی کانون کارشناسان رسمی دادگستری استان [نام استان]
موضوع: شکایت از کارشناس رسمی دادگستری بابت [نوع تخلف، مثلاً: ارائه نظریه خلاف واقع/ اظهارنظر خارج از صلاحیت/ سهل انگاری در کارشناسی]
مشخصات شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شاکی]
شماره ملی: [شماره ملی شاکی]
نشانی کامل: [نشانی دقیق پستی شاکی]
شماره تماس: [شماره تلفن شاکی]
مشخصات کارشناس مورد شکایت:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل کارشناس]
شماره پروانه کارشناسی: [شماره پروانه، در صورت اطلاع]
رشته کارشناسی: [رشته تخصصی کارشناس]
نشانی (در صورت اطلاع): [نشانی دفتر کارشناس، در صورت اطلاع]
شرح شکایت:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام شاکی] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده قضایی] به شماره بایگانی [شماره بایگانی] مطرح در شعبه [شماره شعبه] [نام مرجع قضایی، مثلاً: دادگاه عمومی حقوقی شهرستان تهران]، که موضوع آن [شرح مختصر موضوع پرونده اصلی] می باشد، کارشناس رسمی دادگستری آقای/خانم [نام کارشناس] به عنوان کارشناس تعیین گردیدند.
کارشناس محترم، نظریه کارشناسی خود را به تاریخ [تاریخ ارائه نظریه] به مرجع مربوطه تسلیم نمودند. اینجانب به دلایل ذیل الذکر، نسبت به نظریه و/یا عملکرد ایشان معترض و خواهان رسیدگی انتظامی و قانونی می باشم:
۱. [شرح دقیق اولین مورد تخلف یا قصور با ذکر جزئیات: مثلاً: کارشناس در تاریخ [تاریخ] در بازدید از محل [آدرس محل بازدید]، بدون توجه به [مدرک/واقعیت] اقدام به [عمل خلاف] نمود که منجر به [نتیجه خلاف واقع یا اشتباه] در نظریه ایشان گردید.]
۲. [شرح دقیق دومین مورد تخلف یا قصور: مثلاً: نظریه کارشناس محترم در بخش [موضوع مشخص در نظریه] خارج از حوزه تخصصی ایشان [رشته تخصصی کارشناس] بوده و ایشان در این خصوص فاقد صلاحیت می باشند.]
۳. [شرح سایر موارد تخلف یا قصور با استناد به ماده ۲۶ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری و آیین نامه اجرایی آن.]
مدارک و مستندات پیوست:
۱. تصویر قرار کارشناسی
۲. تصویر نظریه کارشناس رسمی دادگستری آقای/خانم [نام کارشناس]
۳. تصویر [سایر مدارک مانند: اسناد، مکاتبات، عکس ها، رسیدها و ...]
۴. [در صورت وجود: گواهی شهود یا اقرارنامه کتبی]
با عنایت به شرح فوق و مستندات پیوست، از آن مقام محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم مقتضی بر اساس قوانین و مقررات مربوطه را دارم.
با تشکر و احترام
[امضای شاکی]
تاریخ: [تاریخ تنظیم شکایت نامه]
سوالات متداول
۱. چگونه می توانم از کارشناس رسمی دادگستری شکایت کنم؟
می توانید به صورت حضوری با تنظیم شکایت نامه کتبی و مدارک لازم به کانون کارشناسان رسمی دادگستری استان مربوطه مراجعه کنید، یا از طریق سامانه ملی شکایات کارشناسان به نشانی hub.23055.ir/shekayat به صورت آنلاین ثبت شکایت نمایید.
۲. چه مدت زمانی برای شکایت از کارشناس رسمی فرصت دارم؟
طبق ماده ۷۰ آیین نامه اجرایی قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، مرور زمان شکایت انتظامی دو سال از تاریخ وقوع تخلف یا آخرین اقدام تعقیبی است. بنابراین، باید در این مهلت قانونی اقدام به شکایت کنید.
۳. چه مدارکی برای ثبت شکایت از کارشناس رسمی لازم است؟
مدارک شامل نام و نشانی شاکی و کارشناس، موضوع شکایت، شرح دقیق تخلف و کلیه مستندات مرتبط مانند تصویر قرار کارشناسی، نظریه کارشناس، اسناد، مکاتبات، عکس ها و رسیدهای پرداخت می باشد.
۴. آیا می توانم به نظریه کارشناس اعتراض کنم یا تقاضای ابطال آن را داشته باشم؟
بله، در صورت وجود دلایل موجه مانند عدم رعایت جهات رد، اظهارنظر خارج از صلاحیت، یا وجود ایرادات شکلی و ماهوی به نظریه کارشناسی، می توانید با ارائه ایراد به نظریه کارشناس از دادگاه درخواست ابطال نظریه کارشناس و ارجاع به کارشناس یا هیئت کارشناسی دیگر را داشته باشید.
۵. مجازات های اصلی تخلفات کارشناس رسمی دادگستری چیست؟
مجازات های انتظامی از توبیخ کتبی با درج در پرونده آغاز شده و تا محرومیت دائم از اشتغال به امر کارشناسی رسمی متغیر است. جزئیات کامل در جدول تخلفات و مجازات های انتظامی (ماده ۲۶ قانون) ارائه شده است.
۶. تفاوت تخلف انتظامی با جرم کیفری در مورد کارشناس چیست؟
تخلف انتظامی نقض قوانین و مقررات حرفه ای و آیین نامه های کانون کارشناسان است و در مراجع انتظامی رسیدگی می شود. اما جرم کیفری عملی است که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین شده، مانند ارائه نظریه خلاف واقع با سوء نیت که حکم جعل در اسناد رسمی را دارد و در دادگاه های کیفری رسیدگی می شود.
۷. آیا می توان از قاضی به دلیل انتخاب کارشناس نامناسب شکایت کرد؟
شکایت مستقیم از قاضی به دلیل صرف انتخاب کارشناس نامناسب ممکن نیست. اما می توان به قرار کارشناسی صادر شده یا نظریه کارشناس اعتراض کرد و درخواست ارجاع امر به کارشناس دیگر را داشت. در صورت تخلف یا سوء رفتار قاضی، مسیرهای قانونی دیگری برای شکایت از قاضی وجود دارد.
۸. آیا برای ثبت شکایت از کارشناس رسمی هزینه ای پرداخت می شود؟
ثبت اولیه شکایت انتظامی در کانون کارشناسان رسمی دادگستری معمولاً رایگان است. با این حال، در صورت نیاز به خدمات جانبی یا کارشناسی مجدد در مراحل بعدی، ممکن است هزینه هایی طبق تعرفه قانونی از شاکی دریافت شود.
۹. چگونه وضعیت شکایت خود را پیگیری کنم؟
می توانید به صورت حضوری با مراجعه به کانون کارشناسان مربوطه یا دادسرای انتظامی از وضعیت شکایت خود مطلع شوید. همچنین از طریق سامانه پیگیری شکایات کارشناسان به نشانی hub.23055.ir/shaki و با وارد کردن شماره کلاسه یا کد رهگیری، به صورت آنلاین وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید.
نتیجه گیری
شکایت کارشناس رسمی دادگستری، فرآیندی حقوقی و تخصصی است که نیازمند آگاهی کامل از قوانین و رویه هاست. نقش کارشناسان در نظام قضایی کشور، موجب شده تا قانونگذار با جدیت تمام با قصور و تخلفات احتمالی آن ها برخورد کند. این مقاله تلاش کرد تا با ارائه یک راهنمای جامع، تمامی ابعاد مربوط به این موضوع، از تعریف و جایگاه کارشناس گرفته تا انواع تخلفات، مجازات ها، مراجع رسیدگی و مراحل پیگیری شکایت را تشریح نماید.
آگاهی از حقوق، تخلفات کارشناس رسمی دادگستری، مجازات کارشناس رسمی دادگستری، و چگونگی نحوه شکایت از کارشناس دادگستری، به اشخاص حقیقی و حقوقی امکان می دهد تا در صورت مواجهه با عملکرد غیرقانونی یا غیرحرفه ای کارشناسان، بتوانند از حقوق خود به طور مؤثر دفاع کنند. شفافیت در این فرآیند، نه تنها حقوق شاکیان را تضمین می کند، بلکه به ارتقای اعتماد عمومی به سیستم قضایی و حرفه کارشناسی نیز کمک شایانی می نماید. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی، توصیه می شود با کارشناسان و وکلای مجرب در این حوزه مشورت نمایید تا از راهنمایی های دقیق و کارآمد بهره مند شوید.