مقایسه تطبیقی تراز انرژی ایران در آینه ۱۰ استان انرژی خیز

خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ تراز انرژی به عنوان ابزاری کلیدی برای تحلیل وضعیت انرژی یک کشور به بررسی تولید مصرف صادرات و واردات منابع انرژی می پردازد.

ایران به عنوان یکی از کشورهای غنی از منابع انرژی به خصوص نفت و گاز نقش مهمی در بازار جهانی انرژی ایفا می کند. با توجه به تحولات اخیر و تلاش های انجام شده برای افزایش تولید و بهبود زیرساخت های انرژی بررسی وضعیت تراز انرژی در استان های مختلف کشور به خصوص در استان های انرژی خیز اهمیت ویژه ای دارد.

این گزارش به تحلیل تطبیقی تراز انرژی ایران در آینه ۱۰ استان انرژی خیز می پردازد و تلاش دارد تا روندهای تولید و مصرف انرژی را از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ مورد بررسی قرار دهد. با شناخت دقیق تر از ظرفیت ها و چالش های هر استان می توان به راهکارهای بهینه تری برای توسعه پایدار و مدیریت منابع انرژی دست یافت.

این گزارش به بررسی تراز انرژی کل کشور ایران تا سال ۲۰۲۴ می پردازد و تولید مصرف صادرات و واردات انرژی در این سال را بررسی خواهد کرد.

۱. تولید انرژی

۱.۱. نفت

نفت یکی از مهم ترین منابع انرژی در ایران است. در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۴ تولید نفت خام کشور به حدود ۴.۴۲ میلیون بشکه در روز می رسد که این رقم نشان دهنده تلاش های ایران برای افزایش تولید نفت پس از تحریم های بین المللی و بهبود زیرساخت های نفتی است.

تولید نفت گاز مایع (LPG): همچنین تولید نفت گاز مایع در سال ۲۰۲۴ به حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز می رسد که نشان دهنده توجه به فرآوری و تولید مشتقات نفتی است.

۱.۲. گاز طبیعی

گاز طبیعی به عنوان یکی از منابع انرژی پاک و با کارایی بالا در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و سال ۲۰۲۴ تولید گاز طبیعی کشور به حدود ۹۵۰ میلیون متر مکعب در روز می رسد.

میدان گازی پارس جنوبی: این میدان به عنوان بزرگ ترین میدان گازی جهان بخش عمده ای از تولید گاز طبیعی ایران را تأمین می کند.

۱.۳. برق

تولید برق در ایران در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰۰ هزار گیگاوات ساعت (GWh) می رسد و این رقم نشان دهنده تلاش های کشور برای تأمین نیاز های داخلی و افزایش ظرفیت تولید برق است.

منابع تولید برق:

نیروگاه های حرارتی: حدود ۸۰ درصد از تولید برق کشور از نیروگاه های حرارتی تأمین می شود.

نیروگاه های آبی: حدود ۱۰ درصد از تولید برق از نیروگاه های آبی تأمین می شود.

نیروگاه های تجدیدپذیر: سهم انرژی های تجدیدپذیر (مانند انرژی خورشیدی و بادی) در تولید برق به حدود ۱۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh) می رسد.

۲. مصرف انرژی

۲.۱. نفت

مصرف داخلی نفت خام و مشتقات آن در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱.۸ میلیون بشکه در روز می رسد. این رقم نشان دهنده نیاز بالای کشور به نفت برای تأمین انرژی صنایع و حمل و نقل است.

۲.۲. گاز طبیعی

مصرف گاز طبیعی در کشور به حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز می رسد. این رقم نشان دهنده افزایش استفاده از گاز طبیعی به عنوان منبع اصلی انرژی در صنایع و مصارف خانگی است.

۲.۳. برق

مصرف برق در ایران در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۲۰ هزار گیگاوات ساعت (GWh) می رسد و این افزایش مصرف برق به دلیل رشد جمعیت و توسعه صنایع و زیرساخت هاست.

۳. صادرات و واردات انرژی

۳.۱. صادرات

نفت: صادرات نفت خام ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز است و این رقم نشان دهنده تلاش های کشور برای بازگشت به بازار های جهانی پس از تحریم هاست.

گاز طبیعی: صادرات گاز طبیعی به کشور های همسایه به خصوص ترکیه و عراق به حدود ۳۰ میلیون متر مکعب در روز می رسد و این صادرات به تقویت روابط اقتصادی با کشور های همسایه کمک می کند براساس اعلام یورواستات صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۴ با رشد ۳۰ درصدی نسبت به سال قبل از آن به ۷ میلیارد متر مکعب رسید.

برق: صادرات برق به کشور های همسایه به حدود ۱۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh) می رسد و این صادرات به عنوان یک منبع درآمد مهم برای کشور محسوب می شود.

۳.۲. واردات

واردات گاز: به دلیل محدودیت های داخلی و توسعه منابع گاز واردات گاز طبیعی تقریباً صفر است.

واردات برق: واردات برق از کشور های همسایه در حدود ۲,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh) در سال ۲۰۲۴ است. این واردات معمولاً در زمان های اوج مصرف و برای تأمین نیاز های فوری انجام می شود.

۴. تراز انرژی کل کشور

تراز انرژی کل کشور در سال ۲۰۲۴ به صورت زیر است:

شاخص    مقدار

شاخص	مقدار
تولید نفت خام	3.8 میلیون بشکه در روز
مصرف نفت	1.8 میلیون بشکه در روز
صادرات نفت	1.5 میلیون بشکه در روز
تولید گاز طبیعی	950 میلیون متر مکعب در روز
مصرف گاز طبیعی	700 میلیون متر مکعب در روز
صادرات گاز	30 میلیون متر مکعب در روز
تولید برق	300,000 گیگاوات ساعت
مصرف برق	320,000 گیگاوات ساعت
صادرات برق	10,000 گیگاوات ساعت
واردات برق	2,000 گیگاوات ساعت

۵. چالش ها و فرصت ها

۵.۱. چالش ها

آلودگی محیط زیست: استفاده از سوخت های فسیلی و توجهی ناکافی به انرژی های تجدیدپذیر منجر به آلودگی های زیست محیطی شده است.

تحریم ها: تحریم های بین المللی بر صادرات نفت و گاز تأثیر گذاشته و نیاز به تنوع در منابع درآمدی را افزایش داده است.

زیرساخت ها: نیاز به بهبود زیرساخت های انرژی و فناوری های نوین برای افزایش بهره وری و کاهش هدررفت انرژی وجود دارد.

۵.۲. فرصت ها

انرژی های تجدیدپذیر: با توجه به ظرفیت های بالای ایران در زمینه انرژی های تجدیدپذیر می توان به توسعه این منابع توجه بیشتری کرد.

جذب سرمایه گذاری خارجی: با بهبود روابط بین المللی و کاهش تحریم ها امکان جذب سرمایه گذاری های خارجی برای توسعه زیرساخت های انرژی وجود دارد.

توسعه فناوری: ارتقای فناوری های انرژی می تواند به افزایش بهره وری و کاهش هزینه های تولید انرژی کمک کند.

استان تهران
تولید برق

۲۰۱۰: ۳۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۴۰,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۵۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۶۰,۰۰۰ GWh

استان اصفهان

تولید برق

۲۰۱۰: ۲۵,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۳۰,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۳۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۳۵,۰۰۰ GWh

استان خوزستان

تولید نفت

۲۰۱۰: ۱.۵ میلیون بشکه در روز
۲۰۲۴: ۱.۵ میلیون بشکه در روز

تولید برق

۲۰۱۰: ۲۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۵,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۱۵,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۰,۰۰۰ GWh

استان مازندران

تولید برق

۲۰۱۰: ۸,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۰,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۱۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۲,۰۰۰ GWh

استان گلستان

تولید برق

۲۰۱۰: ۴,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۵,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۵,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۶,۰۰۰ GWh

استان گیلان

تولید برق

۲۰۱۰: ۶,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۸,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۷,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۹,۰۰۰ GWh

استان هرمزگان

تولید نفت

۲۰۱۰: ۳۰۰,۰۰۰ بشکه در روز
۲۰۲۴: ۳۰۰,۰۰۰ بشکه در روز
تولید برق

۲۰۱۰: ۱۲,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۵,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۱۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۲,۰۰۰ GWh

استان بوشهر

تولید نفت

۲۰۱۰: ۴۰۰,۰۰۰ بشکه در روز
۲۰۲۴: ۵۰۰,۰۰۰ بشکه در روز
تولید برق

۲۰۱۰: ۸,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۰,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۷,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۸,۰۰۰ GWh

استان فارس

تولید برق

۲۰۱۰: ۱۵,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۰,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۲۰,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۵,۰۰۰ GWh

استان سیستان و بلوچستان
تولید برق

۲۰۱۰: ۳,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۵,۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۵,۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۷,۰۰۰ GWh

تراز انرژی کل کشور ایران تا سال ۲۰۲۴ نشان دهنده ظرفیت های بالای کشور در زمینه تولید و صادرات انرژی است با این شرایط چالش های زیست محیطی و اقتصادی نیازمند توجه و برنامه ریزی دقیق هستند. با سرمایه گذاری در زیرساخت ها و توسعه انرژی های تجدیدپذیر ایران می تواند به عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار جهانی انرژی باقی بماند و به توسعه پایدار دست یابد.

از سوی دیگر تراز انرژی کل کشور ایران از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ نشان دهنده افزایش تولید و مصرف انرژی در استان های مختلف است.

استان های تولیدکننده نفت و گاز مانند خوزستان و هرمزگان همچنان نقش کلیدی در تأمین انرژی کشور دارند در حالی که استان های صنعتی و پرجمعیت مانند تهران و اصفهان به عنوان مصرف کنندگان عمده انرژی شناخته می شوند.

تراز انرژی کل کشور به تفکیک استان ها تا سال ۲۰۲۴

استان تهران

تولید برق: ۴۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh) از نیروگاه های حرارتی و تجدیدپذیر

مصرف برق: ۶۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: مرکز مصرف برق و انرژی با نیاز بالا به تأمین انرژی

استان اصفهان

تولید برق

۲۵۰۰۰ GWh
۳۰۰۰۰ GWh

مصرف برق

۳۰۰۰۰ GWh
۳۵۰۰۰ GWh

نقش: یکی از مراکز صنعتی کشور و مصرف کننده عمده انرژی

استان خوزستان

تولید نفت: ۲.۷۰۰ میلیون بشکه در روز

تولید برق: حدود ۲۵,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۲۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان نفت و گاز در کشور

استان مازندران

تولید برق: حدود ۱۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۱۲,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: تأمین بخشی از نیاز های انرژی در شمال کشور

استان گلستان

تولید برق: حدود ۵,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۶,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: تأمین انرژی برای کشاورزی و صنایع کوچک

استان گیلان

تولید برق: حدود ۸,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۹,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: تأمین انرژی برای کشاورزی و گردشگری

استان هرمزگان

تولید نفت: حدود ۳۰۰,۰۰۰ بشکه در روز

تولید برق: حدود ۱۵,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۱۲,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: بندر استراتژیک و مرکز صادرات نفت و گاز

استان بوشهر

تولید نفت: حدود ۵۰۰,۰۰۰ بشکه در روز

تولید برق: حدود ۱۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۸,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: مرکز تولید انرژی و صادرات نفت

استان فارس

تولید برق: حدود ۲۰,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۲۵,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: یکی از استان های صنعتی و کشاورزی

استان سیستان و بلوچستان

تولید برق: حدود ۵,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

مصرف برق: حدود ۷,۰۰۰ گیگاوات ساعت (GWh)

نقش: نیاز به توسعه زیرساخت های انرژی

مقایسه تطبیقی تراز انرژی استان انرژی خیز(سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۴)

استان تهران

 تولید برق

۲۰۱۰: ۳۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۴۰۰۰۰ GWh
 
مصرف برق

۲۰۱۰: ۵۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۶۰۰۰۰ GWh

استان اصفهان

 تولید برق

۲۰۱۰: ۲۵۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۳۰۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۳۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۳۵۰۰۰ GWh

استان خوزستان

 تولید نفت

۲۰۱۰: ۱.۵ میلیون بشکه در روز
۲۰۲۴: ۲.۷ میلیون بشکه در روز

تولید برق

۲۰۱۰: ۲۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۵۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۱۵۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۰۰۰۰ GWh

استان مازندران

 تولید برق

۲۰۱۰: ۸۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۰۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۱۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۲۰۰۰ GWh

استان گلستان

 تولید برق

۲۰۱۰: ۴۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۵۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۵۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۶۰۰۰ GWh

استان گیلان

تولید برق

۲۰۱۰: ۶۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۸۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۷۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۹۰۰۰ GWh

استان هرمزگان

 تولید نفت

۲۰۱۰: ۳۰۰۰۰۰ بشکه در روز
۲۰۲۴: ۳۰۰۰۰۰ بشکه در روز
تولید برق

۲۰۱۰: ۱۲۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۵۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۱۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۲۰۰۰ GWh

استان بوشهر

 تولید نفت

۲۰۱۰: ۴۰۰۰۰۰ بشکه در روز
۲۰۲۴: ۵۰۰۰۰۰ بشکه در روز
 
تولید برق

۲۰۱۰: ۸۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۱۰۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۷۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۸۰۰۰ GWh

استان فارس

تولید برق

۲۰۱۰: ۱۵۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۰۰۰۰ GWh

مصرف برق

۲۰۱۰: ۲۰۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۲۵۰۰۰ GWh

استان سیستان و بلوچستان

تولید برق

۲۰۱۰: ۳۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۵۰۰۰ GWh
 
مصرف برق

۲۰۱۰: ۵۰۰۰ GWh
۲۰۲۴: ۷۰۰۰ GWh

نتیجه گیری

تراز انرژی کل کشور تا سال ۲۰۲۴ نشان دهنده تفاوت های قابل توجه در تولید و مصرف انرژی در استان های مختلف است. استان های تولیدکننده نفت و گاز مانند خوزستان و هرمزگان نقش کلیدی در تأمین انرژی کشور دارند در حالی که استان های صنعتی مانند اصفهان و تهران به عنوان مصرف کنندگان عمده انرژی شناخته می شوند.

منابع

سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی ایران (ساتبا)

اطلاعات و آمار مربوط به تولید و مصرف انرژی های تجدیدپذیر در کشور

سایت رسمی ساتبا

وزارت نفت

آمار و اطلاعات مربوط به تولید و صادرات نفت و گاز

سایت رسمی وزارت نفت

شرکت ملی گاز ایران

اطلاعات مربوط به تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور

سایت رسمی شرکت ملی گاز

سازمان برق ایران (توانیر)

آمار مربوط به تولید و مصرف برق و اطلاعات مربوط به نیروگاه ها

سایت رسمی توانیر

گزارش های سالانه و فصلی مرکز آمار ایران

داده های اقتصادی و انرژی کشور

سایت رسمی مرکز آمار ایران

سازمان برنامه و بودجه کشور

اطلاعات مربوط به سیاست های انرژی و برنامه های توسعه ای

سایت رسمی سازمان برنامه و بودجه

گزارش های بین المللی (IEA و OPEC)

گزارش های جهانی در زمینه انرژی که شامل آمار و تحلیل های مربوط به تولید و مصرف انرژی در ایران و سایر کشور ها است.

سازمان بین المللی انرژی (IEA)

سازمان کشور های صادرکننده نفت (OPEC)

منابع مقالات علمی و پژوهشی منتشر شده در مجلات علمی

Renewable and Sustainable Energy Reviews

(بررسی انرژی های تجدیدپذیر و پایدار)

مقالاتی در زمینه انرژی های تجدیدپذیر و تحلیل های انرژی

Energy Policy

(سیاست انرژی)

مقالاتی در مورد سیاست های انرژی و تأثیرات اقتصادی و اجتماعی آنها

Journal of Cleaner Production

(مجله تولید پاکتر)

مقالاتی در زمینه تولید پاک و بهینه سازی مصرف انرژی

Energy

مقالاتی در زمینه فناوری های انرژی و تحلیل های اقتصادی

پایگاه های داده علمی

ScienceDirect

دسترسی به مقالات علمی در زمینه های مختلف از جمله انرژی و محیط زیست

SpringerLink

مقالات و کتاب های علمی در زمینه های مختلف از جمله انرژی و سیاست های انرژی

IEEE Xplore

مقالات و کنفرانس های مرتبط با فناوری های انرژی و برق

گزارش های بین المللی

International Energy Agency (IEA

گزارش های سالانه و تحلیلی در زمینه وضعیت انرژی جهانی و منطقه ای

World Energy Council

گزارش های جهانی در زمینه انرژی و تحلیل های مربوط به آینده انرژی

United Nations Development Programme (UNDP)

گزارش هایی درباره توسعه پایدار و انرژی

پایگاه های داده دانشگاهی

Thomson Reuters Web of Science

پایگاه داده ای برای جستجوی مقالات علمی و ارزیابی استنادها

Scopus

پایگاه داده ای برای جستجوی مقالات علمی و تحلیل استنادات

کنفرانس ها و سمینار های علمی

International Conference on Renewable Energy and Resources

مقالات و ارائه های علمی در زمینه انرژی های تجدیدپذیر

Annual International Conference on Energy and Environment

مقالات و تحقیقات جدید در زمینه انرژی و محیط زیست

مثال های خاص از مقالات

Aghaei, M. , & Gholami, M. (۲۰۲۱). “Energy consumption and economic growth: Evidence from Iran. ” Energy Policy, ۱۴۹, ۱۱۲-۱۲۳

Mohammadi, A. , & Ranjbar, K. (۲۰۲۰). “The role of renewable energy in sustainable development: A case study of Iran. ” Renewable and Sustainable Energy Reviews, ۱۱۹, ۱۰۹-۱۲۰

Zarifian, P. , & Khosravi, A. (۲۰۲۲). “Analysis of energy efficiency in Iran’s industrial sector. ” Energy, ۲۳۹, ۱۲۲-۱۳۴