متن بخشش نفقه و اجرت المثل
متن بخشش نفقه و اجرت المثل
بخشش نفقه و اجرت المثل، سندی حقوقی است که طی آن زوجه (همسر) به اختیار خود از حق دریافت نفقه و اجرت المثل ایام زندگی مشترک خود صرف نظر می کند. این سند دارای آثار حقوقی مهم و غیرقابل برگشت است و تنظیم آن نیازمند آگاهی کامل از تمامی ابعاد قانونی آن است. در نظام حقوقی خانواده ایران، حقوق مالی زوجه از جمله نفقه و اجرت المثل، جایگاه ویژه ای دارد که در بسیاری از موارد به عنوان ابزاری برای تأمین معیشت و جبران خدمات زوجه پس از اتمام زندگی مشترک یا در حین آن تلقی می شود. تصمیم به بخشش یا بذل این حقوق، تصمیمی سرنوشت ساز است که بدون درک صحیح از پیامدهای آن می تواند منجر به تضییع حقوق فردی گردد. این مقاله به تفصیل به بررسی ابعاد حقوقی، شرایط، آثار و نحوه تنظیم این اقرارنامه می پردازد تا هر فرد با دیدی جامع و تخصصی نسبت به آن اقدام نماید.
نفقه چیست و شامل چه مواردی می شود؟
نفقه در معنای حقوقی، به مجموعه نیازهای اساسی و معیشتی زوجه اطلاق می شود که تأمین آن بر عهده زوج است. ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی به صراحت مصادیق نفقه را بیان نموده و آن را شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شأن زوجه می داند. این حق، با انعقاد عقد دائم نکاح برای زوجه ایجاد می شود و صرف نظر از توانایی مالی زوجه، بر عهده زوج خواهد بود.
تعریف حقوقی نفقه (ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی)
بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ایران، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به علت نقص یا مرض. این تعریف، دامنه ای وسیع از مایحتاج زندگی را در بر می گیرد که تأمین رفاه و آسایش زوجه را تضمین می کند. معیار متعارف و متناسب با وضعیت زن به این معناست که میزان و کیفیت نفقه باید با جایگاه اجتماعی، وضعیت خانوادگی، تحصیلات و عرف جامعه ای که زن در آن زندگی می کند، همخوانی داشته باشد. بنابراین، نفقه برای یک زن شاغل با درآمد بالا و یک زن خانه دار، ممکن است از نظر کیفی متفاوت باشد، هرچند که اصول اولیه آن یکسان است.
مصادیق نفقه: خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی، خادم
مصادیق نفقه صرفاً به تأمین خوراک و پوشاک محدود نمی شود، بلکه شامل موارد ذیل است:
- مسکن: تأمین محلی برای سکونت که با شأن زوجه و نیازهای عرفی متناسب باشد. این مسکن باید امن و مستقل بوده و امکان زندگی راحت را فراهم آورد.
- پوشاک: تهیه لباس های مناسب فصول مختلف و متناسب با شأن اجتماعی و عرفی زوجه.
- خوراک: تأمین غذای کافی و مناسب با توجه به ذائقه و نیازهای تغذیه ای زوجه.
- اثاث منزل: تأمین لوازم و اثاثیه ضروری منزل که برای زندگی مشترک لازم است.
- هزینه های درمانی و بهداشتی: کلیه مخارج مربوط به درمان بیماری ها، دارو، ویزیت پزشک، دندان پزشکی و لوازم بهداشتی مورد نیاز زوجه.
- خادم: در صورتی که زوجه به دلیل عادت خانوادگی (مثلاً در خانواده ای زندگی می کرده که همیشه خادم داشته اند) یا به دلیل بیماری و نقص جسمی به خادم نیاز داشته باشد، هزینه آن نیز جزء نفقه محسوب می شود.
انواع نفقه: نفقه جاری، نفقه معوقه، نفقه ایام عده طلاق
نفقه از نظر زمانی به سه دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک دارای احکام خاص خود است:
- نفقه جاری (آتی): نفقه ای است که زوجه در طول دوران زندگی مشترک و تا زمانی که علقه زوجیت پابرجاست، مستحق دریافت آن است. این نفقه به صورت ماهانه یا دوره ای پرداخت می شود.
- نفقه معوقه (گذشته): نفقه ای است که در گذشته به زوجه تعلق گرفته اما زوج از پرداخت آن خودداری کرده است. زوجه می تواند تا زمانی که حق مطالبه نفقه گذشته وی ساقط نشده، برای دریافت آن اقدام کند. مطالبه نفقه گذشته نیاز به اثبات عدم پرداخت توسط زوج و تمکین زوجه دارد.
- نفقه ایام عده طلاق: پس از طلاق، در صورتی که طلاق از نوع رجعی باشد (که به زوج حق رجوع می دهد)، زوجه در ایام عده (معمولاً سه طهر یا سه ماه و ده روز) مستحق دریافت نفقه است. در طلاق بائن (که حق رجوع برای زوج نیست) نفقه ایام عده جز در موارد خاص (مانند بارداری) به زوجه تعلق نمی گیرد.
ملاک تعیین میزان نفقه: شأن زوجه و نیازهای عرفی
میزان نفقه نه با وضعیت مالی زوج، بلکه با شأن و منزلت اجتماعی و خانوادگی زوجه تعیین می شود. دادگاه ها برای تعیین میزان نفقه، معمولاً از کارشناس رسمی دادگستری کمک می گیرند. این کارشناسان با بررسی عواملی نظیر تحصیلات زوجه، محل زندگی، شغل، عرف و عادات اجتماعی خانواده زوجه و حتی منطقه ای که در آن زندگی می کند، اقدام به برآورد میزان نفقه می کنند. تأکید بر شأن زوجه نشان می دهد که نفقه صرفاً برای جلوگیری از فقر و نیاز نیست، بلکه برای حفظ سطح زندگی و احترام اجتماعی زوجه است.
اجرت المثل ایام زناشویی چیست و چگونه تعیین می گردد؟
اجرت المثل ایام زناشویی، یکی دیگر از حقوق مالی مهم زوجه است که در سالیان اخیر جایگاه ویژه ای در دعاوی خانوادگی پیدا کرده است. این حق با نفقه متفاوت بوده و به خدماتی که زوجه در طول زندگی مشترک انجام داده است، مربوط می شود.
تعریف حقوقی اجرت المثل
اجرت المثل ایام زناشویی، که گاهی به آن اجرت المثل کارهای انجام شده در منزل نیز گفته می شود، به دستمزدی اطلاق می گردد که زن بابت انجام کارهایی در خانه شوهر که شرعاً بر عهده او نبوده و به دستور شوهر و بدون قصد تبرع (یعنی بدون قصد رایگان انجام دادن) انجام داده است، مستحق دریافت آن می شود. فلسفه این حق، جبران زحماتی است که زن در طول سالیان زندگی مشترک، مازاد بر وظایف شرعی و قانونی خود، متحمل شده است. وظیفه اصلی زن در زندگی مشترک، تمکین خاص و عام است و انجام امور منزل از قبیل آشپزی، نظافت و نگهداری فرزندان، شرعاً بر عهده او نیست.
شرایط مطالبه اجرت المثل
برای مطالبه اجرت المثل، وجود شرایط خاصی ضروری است:
- انجام کارها به دستور زوج: اثبات اینکه کارهای منزل بنا به درخواست و دستور زوج انجام شده است، نه به صورت خودجوش یا صرفاً از روی علاقه. هرچند رویه قضایی در این زمینه تا حدی تسهیل شده و صرف انجام کارها در طول زندگی مشترک و عدم مخالفت زوج، ممکن است به منزله دستور تلقی شود.
- عدم قصد تبرع: زوجه باید اثبات کند که قصد نداشته این خدمات را به صورت رایگان و تبرعی ارائه دهد. این امر معمولاً به صورت ضمنی از نحوه زندگی و روابط زوجین استنتاج می شود.
- عدم وقوع طلاق بائن و غیرقابل مطالبه بودن مهریه: این شرط در گذشته مطرح بود، اما با اصلاحات قانونی، در حال حاضر مطالبه اجرت المثل در تمامی انواع طلاق و مستقل از مهریه امکان پذیر است. لذا این شرط دیگر مبنای قانونی ندارد و زن در صورت احراز شرایط فوق، می تواند اجرت المثل خود را مطالبه کند.
- عسر و حرج زن: این شرط نیز در قوانین قبلی وجود داشت و امروزه ملاک نیست.
نحوه محاسبه و تعیین اجرت المثل توسط کارشناس رسمی دادگستری
پس از طرح دعوای مطالبه اجرت المثل در دادگاه خانواده، دادگاه موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد. کارشناس با بررسی دقیق شرایط زندگی زوجین، از جمله مدت زمان زندگی مشترک، تعداد فرزندان، وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده، و عرف منطقه، میزان اجرت المثل را برای هر سال از زندگی مشترک تعیین می کند. این محاسبه بر اساس تعرفه های موجود و با در نظر گرفتن نوع و کیفیت خدمات ارائه شده توسط زوجه صورت می گیرد و معمولاً منجر به یک رقم کلی برای تمامی سالیان زندگی مشترک می شود.
تفاوت اجرت المثل با نحله
«نحله» نیز مانند اجرت المثل، یکی از حقوق مالی زوجه است که در زمان طلاق به او تعلق می گیرد، اما تفاوت های اساسی با اجرت المثل دارد. نحله زمانی به زن تعلق می گیرد که شرایط مطالبه اجرت المثل فراهم نباشد (مثلاً زن نتواند اثبات کند که کارها به دستور شوهر و بدون قصد تبرع انجام شده است). در این صورت، دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی زوج و مدت زندگی مشترک، مبلغی را به عنوان نحله برای جبران زحمات زن تعیین می کند. نحله یک حکم ارفاقی و تعیینی است، در حالی که اجرت المثل یک حق ثابت و قابل محاسبه بر اساس کارشناسی است.
تفاوت مفاهیم بخشش (ابراء) و بذل در حقوق مالی
در محافل حقوقی و به ویژه در زمینه اقرارنامه های گذشت از حقوق مالی، دو واژه ابراء و بذل به کرات شنیده می شوند که هرچند در نگاه اول ممکن است مترادف به نظر آیند، اما از نظر ماهیت حقوقی و آثار قانونی تفاوت های کلیدی و سرنوشت سازی با یکدیگر دارند. درک این تفاوت ها برای هر فردی که قصد تنظیم یا امضای سند بخشش نفقه و اجرت المثل را دارد، حیاتی است.
ابراء: تعریف و ماهیت حقوقی آن (اسقاط دین)
«ابراء» در اصطلاح حقوقی، به معنای اسقاط و ساقط کردن دین از ذمه مدیون توسط دائن است. به عبارت دیگر، زمانی که فردی (دائن) از حق طلب خود نسبت به فرد دیگری (مدیون) صرف نظر می کند و او را از پرداخت دین معاف می سازد، عمل حقوقی ابراء محقق شده است. ویژگی اصلی ابراء این است که یک عمل حقوقی یک طرفه محسوب می شود و به محض اعلام اراده دائن برای ابراء، دین از ذمه مدیون ساقط می شود و نیازی به قبول مدیون نیست. ابراء پس از وقوع، غیرقابل رجوع است؛ یعنی دائن پس از ابراء دین، نمی تواند مجدداً مطالبه ای بابت آن دین داشته باشد. در مورد نفقه و اجرت المثل، اگر زوجه، زوج را از پرداخت نفقه گذشته یا اجرت المثل ابراء کند، دیگر نمی تواند مجدداً آن ها را مطالبه کند. این یک عمل قطعی و بی بازگشت است.
بذل: تعریف و ماهیت حقوقی آن
«بذل» در لغت به معنای بخشش و اعطا است، اما در اصطلاح حقوقی و به ویژه در مباحث خانواده، کاربرد خاص و محدودی دارد. بذل غالباً در چارچوب طلاق خلع مطرح می شود. در طلاق خلع، زن به دلیل کراهتی که از شوهر خود دارد، مالی را به او می بخشد (بذل می کند) تا شوهر او را طلاق دهد. این مال می تواند مهریه، نفقه، اجرت المثل یا هر مال دیگری باشد. تفاوت کلیدی بذل با ابراء این است که در بذل، زن می تواند در ایام عده طلاق رجعی (قبل از انقضای عده) از مالی که بذل کرده است، رجوع کند. در صورت رجوع از بذل، طلاق از خلع به رجعی تبدیل شده و حق رجوع برای زوج نیز ایجاد می شود. بنابراین، برخلاف ابراء که غیرقابل رجوع است، بذل در شرایط خاص (ایام عده طلاق خلع) ممکن است قابل رجوع باشد.
تفاوت های کلیدی بین ابراء و بذل از نظر امکان رجوع
تفاوت اصلی و مهم میان ابراء و بذل در امکان رجوع نهفته است:
- ابراء: عملی غیرقابل رجوع است. زمانی که دائن، مدیون را ابراء می کند، دین به طور قطعی ساقط شده و دائن دیگر نمی تواند از ابراء خود عدول کند.
- بذل: در شرایط خاص طلاق خلع، قابل رجوع است. زن می تواند در ایام عده، از آنچه بذل کرده است رجوع نماید.
از این رو، در تنظیم اقرارنامه بخشش نفقه و اجرت المثل، تعیین اینکه آیا منظور ابراء است یا بذل، از اهمیت حیاتی برخوردار است. اگر هدف، ساقط کردن قطعی و غیرقابل برگشت حق باشد، باید از واژه ابراء و مفاهیم مرتبط با آن استفاده شود.
تأثیر هر یک بر آینده حقوق مالی زوجه
انتخاب بین ابراء و بذل، پیامدهای متفاوتی برای آینده حقوق مالی زوجه خواهد داشت:
- اگر زوجه، زوج را از نفقه یا اجرت المثل ابراء کند، این حق به طور کامل از بین رفته و دیگر هرگز قابل مطالبه نخواهد بود. این یک سلب حق دائمی و قطعی است.
- اگر زوجه، نفقه یا اجرت المثل را بذل کند (در چارچوب طلاق خلع)، این امکان وجود دارد که در طول ایام عده از بذل خود رجوع کند. در این صورت، حق مطالبه نفقه یا اجرت المثل مجدداً برای او احیا می شود.
آگاهی از تفاوت های ماهوی میان ابراء و بذل، برای هر دو طرفین درگیر در تنظیم اقرارنامه بخشش حقوق مالی، امری حیاتی است؛ زیرا تعیین کننده سرنوشت و قابلیت برگشت پذیری این حقوق خواهد بود.
شرایط قانونی و نکات حقوقی مهم در تنظیم متن بخشش نفقه و اجرت المثل
تنظیم یک اقرارنامه حقوقی، به ویژه سندی با اهمیت بخشش نفقه و اجرت المثل، مستلزم رعایت دقیق شرایط قانونی و نکات حقوقی خاصی است. عدم توجه به این موارد می تواند سند را بی اعتبار ساخته یا در آینده موجب بروز مشکلات و دعاوی حقوقی شود.
کمال عقل و اراده زوجه: ضرورت سلامت عقل و عدم اکراه و اجبار
اساسی ترین شرط برای هرگونه اقدام حقوقی، از جمله بخشش حقوق مالی، این است که فرد اقرارکننده (زوجه) در زمان امضای سند، دارای کمال عقل و اراده باشد. به این معنا که:
- صحت عقل: زوجه باید از سلامت کامل عقل برخوردار باشد و محجور (مانند صغیر، مجنون یا سفیه) نباشد.
- اراده آزاد: بخشش باید با اراده و اختیار تام زوجه صورت گیرد. هرگونه اکراه، اجبار، فریب یا تهدید که اراده زوجه را سلب یا خدشه دار کند، می تواند موجب ابطال سند گردد. اثبات اکراه و اجبار بر عهده مدعی است و این امر در دادگاه بررسی خواهد شد. برای جلوگیری از اینگونه ادعاها در آینده، بهتر است اقرارنامه در حضور شاهدین عاقل و بالغ یا در دفتر اسناد رسمی تنظیم شود.
صراحت و وضوح در متن: لزوم ذکر دقیق و جزئی مواردی که بخشیده می شوند
متن اقرارنامه باید کاملاً صریح و واضح باشد و هیچگونه ابهامی را برای طرفین یا مراجع قضایی باقی نگذارد. لازم است مواردی که زوجه از آن ها صرف نظر می کند، به صورت دقیق و جزئی ذکر شوند:
- نفقه: باید مشخص شود که آیا نفقه گذشته (معوقه) بخشیده می شود یا نفقه آینده (جاری) یا هر دو. اگر نفقه گذشته است، باید بازه زمانی دقیق آن (از چه تاریخی تا چه تاریخی) قید گردد.
- اجرت المثل: باید مدت زمان مورد شمول اجرت المثل به صورت دقیق (از تاریخ عقد تا تاریخ تنظیم اقرارنامه یا هر بازه زمانی مشخص دیگر) ذکر شود.
- ذکر مبلغ یا نوع حقوق: به جای عبارات کلی مانند تمامی حقوق مالی، باید به طور خاص به نفقه و اجرت المثل اشاره شود و ماهیت آن ها (مثلاً نفقه معوقه یا اجرت المثل ایام زناشویی) تصریح گردد.
عدم ابهام در مورد نوع بخشش: تعیین اینکه آیا ابراء است یا بذل
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، تفاوت بین ابراء و بذل از نظر امکان رجوع حیاتی است. لذا باید به وضوح در متن مشخص شود که آیا زوجه حقوق خود را ابراء می کند (غیرقابل رجوع) یا بذل می نماید (با امکان رجوع در شرایط خاص طلاق خلع). استفاده از عبارات دقیق حقوقی در این قسمت، از بروز اختلافات آتی جلوگیری می کند.
اهمیت ثبت رسمی سند: چرا تنظیم در دفتر اسناد رسمی توصیه می شود؟
اگرچه یک اقرارنامه دست نویس با امضاء و اثر انگشت نیز در صورت احراز صحت، اعتبار حقوقی دارد، اما برای افزایش اعتبار و اثبات آن، اکیداً توصیه می شود که اقرارنامه در دفتر اسناد رسمی تنظیم گردد یا حداقل امضاء زوجه توسط دفترخانه گواهی شود. مزایای ثبت رسمی عبارتند از:
- اعتبار مضاعف: اسناد رسمی از اعتبار بالاتری برخوردارند و کمتر مورد انکار و تردید قرار می گیرند.
- اثبات هویت: هویت امضاکننده توسط سردفتر تأیید می شود.
- اثبات تاریخ: تاریخ تنظیم سند به صورت رسمی ثبت می شود که در دعاوی حقوقی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- جلوگیری از ادعای اکراه: تنظیم در دفترخانه در حضور سردفتر، احتمال ادعای اکراه و اجبار را به شدت کاهش می دهد.
لزوم مشاوره با وکیل: قبل از امضای هرگونه سند حقوقی
با توجه به پیچیدگی های حقوق خانواده و آثار بلندمدت بخشش حقوق مالی، مشاوره با یک وکیل متخصص خانواده قبل از هرگونه اقدام، یک ضرورت انکارناپذیر است. وکیل می تواند:
- تمام ابعاد قانونی و پیامدهای تصمیم را برای زوجه روشن سازد.
- اطمینان حاصل کند که متن اقرارنامه به درستی تنظیم شده و تمامی حقوق و منافع موکل حفظ شده است.
- از بروز اشتباهات فاحش که ممکن است به تضییع حقوق منجر شود، جلوگیری کند.
تأثیر بخشش بر سایر حقوق مالی: آیا بخشش نفقه و اجرت المثل به معنی بخشش مهریه یا حق تنصیف است؟
خیر، به طور کلی بخشش نفقه و اجرت المثل، به معنای بخشش سایر حقوق مالی زوجه مانند مهریه یا حق تنصیف (تقسیم اموال) نیست، مگر اینکه در متن اقرارنامه به صراحت و وضوح به آن ها نیز اشاره شده باشد. هر یک از این حقوق، مستقل از دیگری بوده و برای سلب هر کدام، باید به طور جداگانه و با عبارات صریح اقرار شود. لذا، اگر هدف بخشش فقط نفقه و اجرت المثل است، باید در متن فقط همین موارد ذکر شوند و از هرگونه کلی گویی که ممکن است به سایر حقوق زوجه تعمیم یابد، خودداری شود.
نمونه متن جامع و کامل اقرارنامه بخشش نفقه و اجرت المثل (قابل ویرایش)
نمونه زیر یک قالب استاندارد برای اقرارنامه بخشش نفقه و اجرت المثل است که می تواند با توجه به شرایط خاص هر فرد، ویرایش و تکمیل شود. تأکید می شود که این متن صرفاً یک الگو است و باید قبل از استفاده نهایی، توسط وکیل متخصص بررسی و تأیید گردد.
عنوان: اقرارنامه رسمی گذشت از حقوق مالی (نفقه و اجرت المثل)
مشخصات اقرارکننده (زوجه):
- نام و نام خانوادگی: [نام کامل زوجه]
- نام پدر: [نام پدر زوجه]
- شماره ملی: [کد ملی زوجه]
- تاریخ تولد: [تاریخ تولد زوجه]
- آدرس کامل: [آدرس دقیق محل سکونت زوجه]
مشخصات اقرار شونده (زوج):
- نام و نام خانوادگی: [نام کامل زوج]
- نام پدر: [نام پدر زوج]
- شماره ملی: [کد ملی زوج]
- تاریخ تولد: [تاریخ تولد زوج]
- آدرس کامل: [آدرس دقیق محل سکونت زوج]
مقدمه اقرارنامه
اینجانبه [نام و نام خانوادگی زوجه]، زوجه دائم سند نکاحیه شماره [شماره سند نکاحیه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفتر ازدواج] حوزه ثبتی [نام شهر یا بخش]، در تاریخ [تاریخ تنظیم اقرارنامه] در کمال صحت عقل، سلامت جسم و روان، با اراده کامل و اختیار تام و بدون هیچگونه اکراه، اجبار، فریب یا تهدیدی، با وقوف کامل بر تمامی مفاد و آثار حقوقی این سند، بدینوسیله به صورت صریح و قطعی اقرار و اعلام می نمایم:
متن اقرار صریح و جامع
تمامی حقوق مالی متعلقه به خود را در خصوص نفقه، اعم از نفقات معوقه (گذشته) از تاریخ [تاریخ شروع عدم دریافت نفقه، مثال: تاریخ عقد یا تاریخ مشخصی در گذشته] لغایت تاریخ [تاریخ تنظیم این اقرارنامه]، و همچنین تمامی نفقات آتی (جاری) خود تا زمانی که علقه زوجیت برقرار است و شرعاً و قانوناً مستحق دریافت نفقه می باشم، و نیز تمامی حقوق مربوط به اجرت المثل ایام زندگی مشترک و زناشویی خود را از تاریخ [تاریخ عقد] لغایت تاریخ [تاریخ تنظیم این اقرارنامه] (که شامل کلیه خدماتی است که شرعاً بر عهده بنده نبوده و به دستور همسر و بدون قصد تبرع انجام داده ام)، تماماً و به صورت ابراء (یا بذل) به همسر دائم خود، جناب آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، انتقال داده و ایشان نیز ابراء/بذل بنده را قبول نمودند. لذا ذمه ایشان را در خصوص پرداخت تمامی موارد مذکور (شامل کلیه نفقات گذشته و آینده و اجرت المثل ایام زناشویی در بازه های زمانی مشخص شده) به طور کامل و غیرقابل رجوع بری می دانم.
بدین ترتیب، هیچگونه حق مطالبه ای در خصوص نفقه (گذشته و آینده) و اجرت المثل ایام زناشویی (در بازه های زمانی ذکر شده) در حال و آینده برای خود قائل نبوده و حق هرگونه ادعا، اعتراض، شکایت، یا طرح دعوی احتمالی و طرح هرگونه مطالبه ای را در این خصوص از خود سلب و ساقط می نمایم. این اقرارنامه به منزله سند قطعی و معتبر برای اسقاط حقوق مالی یاد شده تلقی می گردد و هیچگونه ادعای بعدی قابل استماع نخواهد بود.
امضاء اقرارکننده (زوجه):
نام و نام خانوادگی: ………………………..
امضاء و اثر انگشت: ………………………..
امضاء اقرار شونده (زوج): (فقط در صورت بذل و قبول بذل یا تأکید بر اطلاع و رضایت)
نام و نام خانوادگی: ………………………..
امضاء: ………………………..
امضاء شهود: (در صورت لزوم و برای اعتبار بیشتر)
- شاهد اول:
نام و نام خانوادگی: ………………………..
شماره ملی: ………………………..
امضاء: ……………………….. - شاهد دوم:
نام و نام خانوادگی: ………………………..
شماره ملی: ………………………..
امضاء: ………………………..
توضیحات تکمیلی
این اقرارنامه در [تعداد] نسخه متحدالمتن تنظیم گردیده که هر یک دارای اعتبار واحد است و پس از امضاء توسط طرفین و شهود (در صورت لزوم)، نزد مراجع قانونی معتبر خواهد بود. قویاً توصیه می شود برای اطمینان از صحت و اعتبار حقوقی این اقرارنامه و جلوگیری از هرگونه ابهام یا مشکل آتی، نسبت به ثبت رسمی این سند در یکی از دفاتر اسناد رسمی اقدام گردد.
فایل های قابل دانلود:
(لینک های دانلود Word و PDF نمونه اقرارنامه باید در اینجا قرار گیرند)
سوالات متداول (FAQ) در مورد بخشش نفقه و اجرت المثل
آیا بخشش شفاهی نفقه یا اجرت المثل اعتبار حقوقی دارد؟
بله، از نظر قانونی، بخشش شفاهی نیز در صورت اثبات، می تواند معتبر باشد. اما اثبات آن در مراجع قضایی بسیار دشوار است. برای جلوگیری از هرگونه تردید و اختلاف در آینده، اکیداً توصیه می شود بخشش حقوق مالی به صورت کتبی و ترجیحاً رسمی (در دفتر اسناد رسمی) انجام شود.
آیا می توان تنها بخشی از نفقه یا اجرت المثل را بخشید؟
بله، امکان بخشش جزئی نفقه یا اجرت المثل وجود دارد. مثلاً زوجه می تواند فقط نفقه معوقه یک دوره خاص را ببخشد یا بخشی از اجرت المثل ایام زناشویی را ساقط کند. در این صورت، باید در متن اقرارنامه به صورت کاملاً صریح و دقیق مشخص شود که کدام بخش و چه میزان از این حقوق بخشیده شده است.
آیا بخشش نفقه، حق رجوع از طلاق خلعی را از بین می برد؟
خیر، بخشش نفقه یا اجرت المثل به تنهایی، حق رجوع زن از بذل در طلاق خلع را از بین نمی برد. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، در طلاق خلع، اگر زن چیزی را بذل کرده باشد، در ایام عده می تواند از بذل خود رجوع کند. رجوع از بذل باعث تبدیل طلاق خلع به رجعی می شود و در نتیجه حق رجوع برای زوج نیز ایجاد می گردد.
اگر زن بعد از بخشش پشیمان شود، آیا می تواند رجوع کند؟
پاسخ به این سوال بستگی به نوع بخشش دارد:
- در صورت ابراء: اگر بخشش به صورت ابراء باشد، زوجه به هیچ وجه نمی تواند رجوع کند و این عمل حقوقی غیرقابل بازگشت است.
- در صورت بذل: اگر بخشش به صورت بذل (در طلاق خلع) باشد، زوجه می تواند در ایام عده از بذل خود رجوع کند.
آیا بخشش نفقه به معنای بخشش مهریه است؟
خیر، به هیچ وجه. نفقه و مهریه دو حق مالی کاملاً مستقل از یکدیگر هستند. بخشش نفقه (چه ابراء باشد چه بذل)، هیچ تأثیری بر حق مهریه ندارد و زن همچنان مستحق دریافت مهریه خود است، مگر اینکه در همان سند به صورت صریح و جداگانه، مهریه نیز بخشیده شده باشد.
آیا تنظیم این اقرارنامه در دفترخانه الزامی است؟
از نظر قانونی، الزام به ثبت رسمی این اقرارنامه وجود ندارد و سند عادی (دست نویس یا تایپ شده با امضاء و اثر انگشت) نیز در صورت اثبات صحت، اعتبار دارد. اما برای افزایش اعتبار سند، جلوگیری از انکار و تردید در آینده، و تضمین اثبات صحت اراده و تاریخ، توصیه اکید می شود که این اقرارنامه در دفتر اسناد رسمی تنظیم یا حداقل امضای زوجه در آنجا گواهی شود.
آیا پس از بخشش نفقه، همچنان می توان مهریه را مطالبه کرد؟
بله، قطعاً. بخشش نفقه هیچ ارتباطی با حق مطالبه مهریه ندارد. زن پس از بخشش نفقه و اجرت المثل، همچنان می تواند مهریه خود را به صورت کامل مطالبه کند، مگر اینکه در همان سند یا سندی دیگر، به صراحت از حق مهریه خود نیز صرف نظر کرده باشد. این دو حق مالی، مستقل از یکدیگر هستند.
تفاوت بخشش نفقه با بخشش مهریه
همانگونه که بارها در این مقاله تأکید شد، نفقه و مهریه دو مقوله حقوقی مجزا با ماهیت و شرایط کاملاً متفاوت هستند. اشتباه گرفتن این دو یا گمان اینکه بخشش یکی به معنای بخشش دیگری است، می تواند منجر به تضییع حقوق یکی از طرفین شود. نفقه حق زن برای تأمین هزینه های زندگی در طول دوران زوجیت و عده است که مبتنی بر تمکین و قوام خانواده است. این حق به صورت دوره ای و متناسب با شأن زوجه تعیین می گردد. در مقابل، مهریه مالی است که به هنگام عقد نکاح، زوج به زوجه خود می دهد یا بر ذمه می گیرد و از لحظه عقد، زن مالک آن می شود و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. مهریه هیچ ارتباطی به تمکین یا نیازهای روزمره زوجه ندارد و یک حق مالی ثابت و مستقل است. لذا، برای بخشش هر یک از این حقوق، لازم است که اراده صریح و جداگانه در خصوص همان حق ابراز شود و هیچگاه بخشش یکی به معنای انصراف از دیگری نیست، مگر اینکه صریحاً در سند ذکر شده باشد.
نتیجه گیری و توصیه پایانی
تنظیم متن بخشش نفقه و اجرت المثل، اقدامی حقوقی با پیامدهای عمیق و غالباً غیرقابل برگشت است. این تصمیم، نه تنها بر وضعیت مالی زوجه تأثیر می گذارد، بلکه می تواند ابعاد مختلف زندگی آینده او را نیز تحت الشعاع قرار دهد. بنابراین، هرگونه اقدام در این زمینه باید با آگاهی کامل، اراده آزاد و دقت فراوان صورت گیرد.
همانطور که در این مقاله به تفصیل بررسی شد، تفاوت های کلیدی میان ابراء و بذل، اهمیت صراحت در متن، و ضرورت ثبت رسمی سند، از جمله ملاحظات حیاتی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. عدم رعایت هر یک از این نکات می تواند در آینده منجر به بروز اختلافات حقوقی پیچیده و تضییع حقوق افراد گردد. به ویژه، توصیه می شود که هیچ گاه بدون کسب اطلاعات کافی و راهنمایی تخصصی، اقدام به امضای اسناد حقوقی با این درجه از اهمیت نکنید.
برای اطمینان از صحت و اعتبار حقوقی اقرارنامه خود، درک تمامی جوانب قانونی آن و دریافت راهنمایی تخصصی متناسب با شرایط خاص پرونده تان، با وکلای مجرب و متخصص در حوزه خانواده تماس بگیرید و مشاوره حقوقی دریافت کنید. یک تصمیم آگاهانه امروز، می تواند شما را از مشکلات حقوقی بی شمار در آینده مصون دارد.