بهترین مته برای ایجاد سوراخ گرد و عمیق در چوب چیست؟

مته چوب چیست؟

مته مخصوص چوب یا مته نجاری وسیله ای است که از آن برای سوراخ کردن مواد و وسایل چوبی یا MDF استفاده می شود. معمولاً را با وسیله ای به نام به کار می برند. مته درون دریل قرار گرفته، دریل با سرعت زیاد می چرخد و این امر باعث سوراخ شدن وسیله ی مورد نظر می شود.

مته ها معمولاً سوراخ هایی به شکل دایره و درنهایت به شکل استوانه ایجاد می کنند؛ اما انواع خاصی از مته ها هم هستند که می توانند سوراخ هایی به شکل های متفاوتی ایجاد کنند.

جنس مته چوب

مته ها را از جنس های مختلفی می سازند که یکی از مواد پرکاربرد در تهیه مته ، فولاد است. مته هایی که از فولاد ساخته می شوند در چند دسته طبقه بندی می شوند که در ادامه به معرفی هریک به طور جداگانه می پردازیم.

اجزای مختلف مته

انواع مته نجاری مناسب چوب

این مته به دلیل نوک تیز بودن برای سوراخ کردن چوب و ام دی اف بسیار مناسب است. مته چوب انواع مته ولف مختلفی دارد که از نمونه های آن می توان به مته لبه ساب، برگی، جا لولا زن، ابزار زدن (پله ای)، مرکز گرا، نمونه بردار، گرد بر و مته قابل تنظیم چوب اشاره کرد. در ادامه به اختصار به معرفی برخی از پرکاربردترین انواع آن ها می پردازیم.

مته دستی چوب

مته دستی چوب که ممکن است آن را با نام سوراخ کن هم بشناسید برای کارهای هنری ظریف مانند استفاده می شود. از آن جا که کارهای ظریف نیاز به ابزار خاص و دقت بیشتری دارند بهتر است برای این امور از مته دستی چوب استفاده کنید؛ به این ترتیب می توانید روی کار کنترل بیشتری داشته باشید. مته دستی چوب به صورتی ساخته شده که می توان مته هایی با سایزهای مختلف روی آن نصب کرد.

مته برگی

این مته از یک میله ی شیاردار تشکیل شده که سر آن به شکل برگ یا گودی قاشق است به همین دلیل به آن مته قاشقی هم گفته می شود. در قسمت نوک آن پیکانی تیز داشته که درون چوب فرو می رود و آن را به نوعی تثبیت می کند.

از مته برگی ولف  بیشتر متخصصین برق و لوله کش ها برای ایجاد سوراخ هایی روی دیوار برای سیم کشی و لوله کشی استفاده می کنند.

مته گازور زن یا جا قفل

از بیشتر در صنعت کمد و کابینت سازی و برش لازم برای لولای مخفی استفاده می شود. برای استفاده از این مته بهتر است از دریل پرسی استفاده کنید؛ زیرا برای ایجاد این سوراخ عمیق در چوب نیاز به فشار زیادی است که این کار با دریل دستی امکان پذیر نیست.

مته مرکز گرا

این مته دارای کاربرد فراوانی در صنعت است و انواع متعددی دارد. در ساختار این مته شیاری با نوک تیز دارد. شیار نوک این مته بخش داخلی و درونی چوب را به سمت خود می کشاند؛ هم چنین برای هدایت براده های چوب به بخش خارجی احتیاجی به واردکردن نیرو نیست زیرا نیروی دورانی مته براده و خاک اره را به بیرون هدایت می کند.

مته نمونه برداری از درخت

از این مته برای تعیین سن درخت استفاده می شود به گونه ای که کمترین آسیب به درخت وارد شود. روش کار با این مته به این صورت است که مته را درون قسمتی از درخت قطر بیشتری دارد وارد کرده تا بتوانیم از آن نمونه برداری کنیم سپس تعداد حلقه های سالیانه ی نمونه را مورد بررسی قرار داده تا سن درخت را محاسبه کنیم.

مته خزینه

خزینه نوعی مته است که از آن برای جای پیچ ها و پنهان کردن جای گل پیچ استفاده می شود. این مته ها با توجه به نوع پروژه، پیچ های مورد استفاده، جنس سطوح و سلیقه شخصی در سبک ها و اندازه های مختلفی در بازار عرضه می شوند. مته های خزینه انواع مختلفی دارند. این مته ها بیشتر برای چوب و فلز استفاده می شوند.

البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که اصولا مته تراش و کنده کاری چوب وجود ندارد و با استفاده از مته تنها می توان چوب را سوراخ کرد. مته چهار گوش و مته شیار زن از غلط های رایج هستند. مته چهار گوش در واقع مانند مغاری مربعی شکل بوده که قسمت داخلی آن خالی است و با حرکت درون چوب دایره ای تو پر حفر می کنند. منظور از مته شیار زن همان تیغ شیار زن است که روی اورفرز یا سی ان سی نصب می شود.

مته گردبر

این مته برای ایجاد برش دایره ای یا سوراخ بزرگ روی مواد مختلف به کار می رود. این مته دندانه هایی بسیار تیز داشته که سطح بیرونی را تراش می دهد و در نتیجه ضایعات کمتری ایجاد می کند. کار با نیاز به مهارت بسیار بالایی دارد زیرا سرعت مته های گردبر کم بوده و ممکن است پشت قطعه کار برآمده شده یا چوب ترک بردارد.

دسته بندی و انواع مته ها تنوع بسیار زیادی دارد که در مقاله فوق تنها به بررسی چند نمونه مته چوب پرکاربرد پرداختیم. اگر می خواهید اطلاعات جامعی درباره انواع مته به دست بیاورید، پیشنهاد می کنیم مقاله را بخوانید.

مته چوب مته ای است که به دلیل نوک تیز بودن برای سوراخ کردن مواد و وسایل چوبی یا MDF بسیار مناسب است.

مته دستی چوب که ممکن است آن را با نام سوراخ کن هم بشناسید برای کارهای هنری ظریف مانند معرق کاری استفاده می شود.

مته چوب میله ای فلزی با شیارهایی مارپیچ و نوک تیز است که با چرخاندن سریع آن بر سطح چوب سوراخ کاری صورت می گیرد! این احتمالاً اولین تصوری است که پس از شنیدن نام مته به ذهن خطور می کند؛ اما این همه ماجرا نیست! در ادامه به انواع مته ها و کاربرد هر یک با محوریت مته های رایج در صنعت چوب خواهیم پرداخت. مته ها را می توان از لحاظ جنس، آلیاژ، شکل ظاهری، نوع کاربرد و … دسته بندی کرد.

به بیانی دیگر هنگام خرید مته به علائم یا اطلاعاتی روی مته یا کاور آن برخورد می کنیم که برای انتخابی درست باید اطلاعات کافی در مورد آن ها داشته باشید. در این نوشته بخشی از آن ها بررسی خواهیم شد.

جنس و آلیاژ مته چوب:

مته فولادی (steel):

مته های نسبتاً خوب و ارزان هستند و مناسب برای چوب های نرمی مانند نراد (چوب های روسی های رایج) ولی در برابر چوب های چگال و سفت خیلی زود داغ و کند خواهند شد.

مته های Hss (فولاد تند بر):

مته های ساخته شده از جنس HSS از نمونه های فولادی محکم تر هستند و برتری آن ها نسبت به نمونه های فولادی (steel)، مقاومت حرارتی بالاتر و تیز ماندن طولانی تر آن هاست. این جنس برای سوراخ کاری انواع چوب سخت،PVC و فلزات نرم مانند آلومینیوم و مس مناسب هست.

مته های بلک اکساید:

در واقع همان مته های کبالت هستند که با ماده ای به نام بلک اکساید پوشش داده شده است. این ماده مقاومت مته در برابر حرارت و سایندگی را بالا می برد. به دلیل همین پوشش عمر بالاتری دارند و به راحتی در مواد مختلف از جمله چوب های سخت به کار برده می شوند.

مته های تیتانیوم:

مته های تیتانیوم مته های HSS تقویت شده با تیتانیوم هستند که با هدف اصطکاک کمتر ساخته شده اند. این مته ها به دلیل استفاده از تیتانیوم عمر بالاتری دارند و مدت زمان بیشتری تیز باقی می مانند. این مته ها نیز برای انواع چوب و فلزات مناسب هستند.

مطلب پیشنهادی:

مته های کبالت:

مته کبالت مته از سایر جنس های معرفی شده دوام بالاتری در برابر حرارت داشته و بسیار دیرتر کند می شوند. به دلیل جنس این مته ها برای سوراخ کاری آهن و کاشی و بتن هم مناسب هستند. البته برای چوب نیازی به مته های کبالت نیست و تنها مزیت آن می تواند ماندگاری بالای آن باشد. استفاده از کبالت در این مته ها آن را شکننده تر از انواع بدون کبالت خود کرده است. این مته ها بسیار سخت بوده و حرارت را خیلی سریع منتشر می کند و اغلب برای سوراخ کردن آلومینیوم و فلزات سختی مانند فولاد ضد زنگ بکار می رود. در مواجهه با چوب های سخت نیز عملکرد خوبی ارائه می دهد.

از دیگر آپشن های انتخاب مته زاویه های مارپیچ است که در سه دسته زیر می توان جای داد:

نوع H: دارای زاویه ی مارپیچی کم در راس و 80 درجه می باشند و کاربرد آن ها برای سوراخ کردن فولاد سخت، برنج و برنز است.

نوع: W دارای زاویه ی مارپیچی زیاد در راس و 160 درجه می باشند و کاربرد آن ها در سوراخ کردن مواد نرم مانند آلومینیوم و مس است.

نوع N: که دارای زاویه ی متوسط در راس 118 درجه می باشند و برای سوراخ کردن فولاد ریخته گری و چدن استفاده می شوند.

مته چوب:

امروزه مختلفی برای کاربرد های گوناگون طراحی شده است. سنگ، انواع فلزات نرم و سخت، بتن، گرانیت، کاشی و سرامیک، انواع چوب های سخت و نرم، شیشه، انواع پلاستیک و ده ها متریال دیگر موجود و تنوع سوراخ ها و روش ها سوراخ کاری مورد نیاز باعث شده مته های مختلفی با شکل و جنس های گوناگون ساخته شود. این اصل با توجه به انواع چوب های مختلف موجود و کاربرد های مختلفی که برای سوراخ کاری در چوب نیاز داریم باعث شده مته های مختلفی نیز برای آن ساخته شده است. در ادامه نوشته به مشهورترین و پر کاربردترین آن ها می پردازیم. در این نوشته به مته های ساختمانی، فلز و مانند آن با توجه به بحث تخصصی آن پرداخته نمی شود.

از انواع مته چوبی می توان به مته های مارپیچ، مته برگی، مته گرد بر، مته گازور، مته کوکس، مته داگلاس، مته خزینه، مته لویس و ایروین اشاره کرد.

مته مارپیچ:

ساده ترین و پر کاربردترین مته های موجود در بازار هست. مته ای کاربردی بسیار عمومی داشته و حتماً بارها از آن استفاده کرده یا دیده اید. طیف گسترده ای از کارایی این مته از فلزات نرم گرفته تا انواع چوب ها را می توان متصور شد.

مته (سه نیش):

یکی دیگر از انواع مته نوع سه نیش می باشد. در مته سه نیش نجاری یک نوک تیز در قسمت جلویی مته وجود دارد که باعث جلوگیری از لغزش مته می شود. دو طرف مته شیاری گرد ایجاد می کنند که باعث می شود سوراخ روی چوب با ظرافت انجام شود و از خورده شدن (لاشه شدن) لبه های سوراخ جلوگیری می شود.

مطلب پیشنهادی:

مته Auger type:

از دیگر مته های چوب می باشد با شیار هایی عمیق تر و معمولاً طول بیشتر. حتی از دور های کم و دریل های دستی هم می شود از این مته به خوبی استفاده کرد. نوک تیز مته مانند مدل های سه نیش روی چوب نشسته و باعث پیشروی مستقیم مته خواهد شد. معمولاً برای ساخت مته های چوبی بلند از این روش ساخت استفاده می شود.

مته برگی:

این مته بر خلاف دیگر مته های رایج دارای یک نیش در وسط و دو نیش در طرفین است. مته برگی شیاری برای هدایت براده ها به بیرون از سوراخ در حال ایجاد ندارد و سوراخ کاری معمولاً طی چند مرحله و با قدرت فشاری زیاد صورت می گیرد. از این مته معمولاً برای قطر های بالاتر و معمولاً تا 1.5 اینچ (38 میلی متر) استفاده می شود. مته برگی در سایز های رایج 12،16،18،20،25،32 و … به صورت ست قابل تهیه هست. سایز های 20 و 22 میلی متر پر مصرف ترین نوع آن در ایران است.

مته گرد بر چوب:

مته گرد بر چوب برای برش چوب به صورت دایره ای استفاده می شود. مته های گرد بر در سایز های استاندارد مختلف به صورت ست یا تکی قابل خریداری هست. مته های گرد بر مانند سایر مته ها در آلیاژ های مختلف بدنه و تیغه برای متریال دیگری مانند فلزات نرم و سخت، بتن، سنگ و … ساخته می شوند. گرد بر چوب در قطرهای 14،16 و 18 تا 170،200 و 210 میلی متر در بازار موجود و قابل تهیه هست. استفاده از گرد بر چوب برای فلز باعث از بین رفته لبه های گرد بر خواهد شد. سعی کنید گردبری در چوب را آرام و نرم پیش ببرید، کله کردن مته گرد بر در این مورد بسیار محتمل هست.

مته گرد بر متغیر:

مانند نوعی که در بالا اشاره شد برای برش های گرد مورد استفاده است با این تفاوت که طیف قابل انتخابی از شعاع گردبری را در اختیارمان قرار می دهد. این مته که به گرد بر سر دریلی هم مشهور است به صورت سه تکه با دو بازوی متحرک قابل تهیه است.

مته گازور:

مته گازور مته ای هست برای در آوردن سوراخ لولا های موسوم به گازور در نجاری و کابینت سازی. در واقع نام درست این ابزار مته لولا است و نام گازور مانند بسیاری از نام های رایج در ایران در واقع نام برندی هست که نخست بار استفاده کننده آن بوده است. مته های گازور در سایز های 15،18 تا 80 و 100 میلی متر قابل تهیه می باشد.

مطلب پیشنهادی:

مته خزینه:

مته خزینه برای پخ کردن جای پیچ به منظور جای دادن گل پیچ درون آن به کار برده می شود. در نجاری و صنعت چوب معمولاً مته و خزینه در یک راستا بوده و سوراخ کاری و خزینه به صورت هم زمان انجام می شود. به این صورت که مته سوراخ زن در مرکز مته خزینه قرار داشته و توسط پیچ های آلن خور قابل تعویض است.

مته های داگلاس، کوکس، ایروین و لویس از دیگر مته های قابل دسترس است که مانند دیگر موارد یاد شده قابل دسترس بوده ولی عمومیت کمتری دارد.

نکات پیشنهادی و ایمنی استفاده از مته و دریل کاری:

بیاموزیم برای هر نوع سوراخ کاری و هر متریال نیاز به مته ای خاص هست.

با توجه به نیاز به فشار برای سوراخ کاری از محکم بودن جایگاه خود و محل سوراخ اطمینان حاصل کنید.

هنگام سوراخ کاری از لباس های گشاد، آستین های بلند و آویزان، شال و روسری استفاده نکرده با آن ها را از محل گردش مته دور نگه دارید.

مته را به دقت به سه نظام ببندید و از لنگ نزدن آن اطمینان حاصل کنید.

در انتهای سوراخ کاری و لحظه خروج مته از پشت کار سرعت را کم کنید.

به هنگام سوراخ کاری از عینک محافظ استفاده کنید.

براده ها، پوشال یا گرد ناشی از سوراخ کاری را فوت نکنید.

در سوراخ کاری های ممتد نوک مته داغ می شود. آن را لمس نکنید.

همواره مراقب گیر کردن (کله کردن) مته بوده و با آرامش کار کنید.

لطفاً دیدگاه ها و تجربیات خود از مته های چوب را از طریق دیدگاه های همین مطلب با ما در میان بگذارید.