اتصالات چدنی و سربی
هرگاه اتصالات لوله، توسط انواع مختلف جوش به لوله و یا اتصالات مجاور خود جوش بخورد، اتصالات جوشی خوانده می شود.
نوع جوش کاملاً بستگی به متریال اتصالات و لوله یا پایپینگ جوشی دارد.
مهمترین انواع اتصالات جوشی در شبکه های سیال با سیستم جوشی به شرح زیر می باشند:
- اتصالات پلی اتیلن در شبکه‌های فاضلاب پلی اتیلن
- اتصالات پلی پروپیلن (p.p)
- جوش نقره
- اتصالات چدنی و سربی
- نوع خاصی از اتصالات در صنایع فلزات رنگین
- اتصالات گاز
اتصالات پلی اتیلن در شبکه‌های فاضلاب پلی اتیلن
اتصالات و لوله ها با ذوب کردن محل تماس به یکدیگر جوش می خورند. بدین طریق که یک صفحه داغ که حاوی المنت می باشد، بین دو سطح تماس قرار گرفته و پس از ذوب کردن لبه های کار صفحه المنت بیرون کشیده شده و دو قطعه به هم جوش می خورد.
در جوشکاری پلی اتیلن، کاتالیزور یا ماده های واسطه برای جوشکاری نیاز نیست و عملاً در اثر ذوب کردن لبه کار و فشردن دو لبه روی هم مواد ذوب شده با یکدیگر ترکیب گردیده و یکپارچه می گردند.
در اتصالات پلی اتیلن، باید توجه جدی به زمان جوشکاری و میزان حرارت لبه های کار نمود. زمان کوتاه یا زمان اضافی در داغ کردن لبه ها اثر مهمی در جوش خواهد گذاشت.
توجه فرمایید که کیفیت پلی اتیلن استاندارد و آنالیز مواد لوله پلی اتیلن و اتصالات پلی اتیلن، در این کیفیت اثر گذار می باشد.
اتصالات پلی پروپیلن (p.p)
جوش پروپیلن نیز شباهت زیادی به جوش پلی اتیلن دارد. پلی پروپیلن یا p.p به وسیله ذوب کردن توسط المنت به هم جوش میخورد.
پلی پروپیلن در گروه ساختمانی به لوله سبز یا لوله سفید نیز شناخته می شود. بر خلاف تصور عموم لوله‌های سفید آب رسانی در ساختمان از جنس پلاستیک نبوده و پلی پروپیلن می باشند.
در جوش اتصالات آبرسانی پلی پروپیلن، از المنت داغ کننده استفاده می گردد و اتصالات پلی پروپیلن دارای یک سر نر و یک سر ماده می باشند. المنت دارای دو سر نر و ماده معکوس می باشد که داخل و خارج دو قطعه را گرم کرده و در اثر تماس و مجاورت با هم، تبدیل به یک قطعه یکپارچه می نماید.
در اتصالات پلی پروپیلن نیز علاوه بر اندازه داغی و تناسب زمان جوش پلی اتیلن، کیفیت و آنالیز مواد نیز اثر مهمی در این عملکرد دارد.
تفاوت مهم جوش پلی پروپیلن و پلی اتیلن در میزان تماس سطوح می باشد. به زبان ساده تر در جوش پلی اتیلن، لوله و اتصالات به صورت سر به سر به هم ملحق می گردند. اما در اتصالات لوله پروپیلن، لوله و اتصالات به صورت نر و ماده وارد هم می گردد. سطح تماس بالاتر، باعث مجاورت مولکول های بیشتری شده و تحمل جوش را بالاتر می برد.
جوش نقره
جوش نقره از دیگر انواع اتصالات جوشی می باشد. در جوشکاری نقره از فلز نقره به عنوان واسطه ذوب شونده بین دو اتصال استفاده می گردد. این نوع جوشکاری به جوشکاری اکسی استیلن معروف است.
جوشکاری اکسی گاز روشی قدیمی و پر کاربرد در جوشکاری است.
اصولاً هر نوع احتراق ماده سوختنی که حاصل ترکیب با اکسیژن باشد، جوشکاری اکسی گاز نامیده می شود.
شعله حاصل از سوختن اغلب گاز در سر مشعل جهت ذوب کردن فلز پایه و الکترود یا سیم جوش استفاده می گردد.
جوشکاری اکسی استیلن یا جوشکاری اکسی گاز انواع پر کاربردی دارد :
- لحیم کاری نرم
- لحیم کاری سخت
- برشکاری
- جوشکاری نقره
- جوشکاری طلا
- جوش برنج
در جوشکاری اکسی استیلن، عملاً یک ماده واسط با حرارت در محل اتصال قرار می گیرد.
در اتصالات نقره و جوشکاری نقره، محل جوش تا دمای حدود ۷۵۰ الی ۸۰۰ درجه گرم شده و بعد از چند ثانیه فلز نقره در محل اندود شده و به عنوان یک اتصال و چسب بین دو قطعه جوشی قرار می گیرد. نقره دارای روندگی خوبی بوده و به محل شیارها نفوذ می کند.
انواع زیادی از فلزات، که اغلب گروه فلزات رنگی مانند مس یا برنج می‌باشند، با جوش نقره به یکدیگر متصل می‌گردد. اتصالات جوشی مسی اغلب در شبکه‌های فن کویل و گازهای خنک کننده شبکه های سردکن و یخچال ها استفاده می گردد.
اتصالات چدنی و سربی
یکی از انواع اتصالات جوشی که جدیدا منسوخ گردیده است، شبکه فاضلاب چدن می باشد. در شبکه فاضلاب چدن، اتصالات و قطعات لوله که همگی از جنس چدن هستند، توسط سرب مذاب به یکدیگر متصل می گردند.
در اتصالات چدنی مورد استفاده در فاضلاب، فقط به ذوب کردن فلز واسط یعنی سرب بسنده می گردد و محل تماس دو اتصال یا دو لوله نیاز به ذوب یا حرارت دیدن نیست.
در گروه اتصالات جوشی گاز و اتصالات گاز رسانی نیز اتصالات چدنی وجود دارد. که با روش دنده‌ای به قطعات می گردد و از این گروه کالا بسیار متفاوت هستند.
مزیت های لوله چدنی
لوله های چدنی به دلیل آلیاژ خاص و ضخامتی که دارند دارای مزیت های زیر می باشند:
- کاهش انتقال صدا به دلیل ضخامت بالا
- قیمت و هزینه پایین تر نسبت به لوله های آهنی
- دوام و کارکرد بالا
- تنوع در اتصالات و تطبیق پذیری
- مقاومت و استحکام بالا در برابر فشارهای وارد شده به دیواره های خارجی
- فرسودگی کمتر نسبت به لوله های فلزی
- امکان رفع گرفتگی لوله با استفاده از دستگاه تراکم هوا
- تطبیق پذیری در پروژه ها
- فراوانی و در دسترس بودن
معایب لوله چدنی
مانند هر نوع مصالح ساختمانی دیگری، لوله های چدنی نیز معایبی دارند که شامل موارد زیر می باشند:
- نصب آنها نسبت به لوله های آهنی کندتر صورت می گیرد.
- مواد و ترکیبات شیمیایی موجود در فاضلاب باعث زنگ زدگی و خوردگی لوله های چدنی شده و امکان جلوگیری از زنگ زدگی نیز وجود ندارد.
- وزن بالا و تعداد زیاد قطعات و اتصالات متعدد دارند.
- خاصیت کشسانی یا الاستیسیته ندارند.
- فاقد محافظ بیرونی هستند.
- یکنواختی در ضخامت لوله ندارند.
انواع لوله های چدنی فاضلاب
لوله های چدنی که در شبکه فاضلاب بکار می روند از لحاظ شکل ظاهری دو دسته هستند:
1- لوله های سر گرد یا سر توپی و روش نصب و اتصال
که شامل لوله های چدنی دو سر توپی و لوله های چدنی یک سر توپی هستند و در تصاویر زیر مشاهده می شوند. اتصال این لوله ها با استفاده از کنف و سرب انجام می شود. هنگام اتصال ابتدا باید بدنه لوله از لحاظ ترک و شکستگی بررسی شود که اینکار با زدن ضربه های آرام چکش صورت می گیرد. اگر در لوله شکستگی وجود داشته باشد صدای بم می دهد که به آن صدای چدن مرده می گویند.
پس از قراردادن لوله ها در یک راستا با استفاده از چکش و قلم باید کنف را به قسمت طوقه اضافه و آن را متراکم کرد. کنف به صورت دو رشته ای یا سه رشته ای بافته می شود و متناسب با ضخامت لوله پیچیده شود. فضای بین نر و مادگی باید تا عمق 5.2 سانتیمتری لبه مادگی را پر کند. سپس سرب مذاب داخل طوقه ریخته می شود تا کمربند سربی تشکیل شود. اینکار برای لوله های عمودی نیازی نیست. پس از سرب ریزی با چکش و قلم باید آن را کوبید تا درون اتصالات فرو رود.
2- لوله های سر تخت و روش نصب و اتصال
که بر خلاف لوله های ته گرد به شکل تخت هستند. مزیت این لوله ها نسبت به لوله های سرگرد قابلیت تحمل فشار بالاتر آنها نسبت به لوله های سرتوپی است. لوله های سرتخت فاقد مادگی و لبه های قیطانی هستند و در نتیجه وزن آنها کمتر است. همچنین پیوند لوله های سرتخت خاصیت کشسانی بهتری داشته و در برابر تغییر حرارت مقاومت بالاتری از خود نشان می دهد. اتصال این لوله ها با استفاده از واشر لاستیکی و بست مخصوص انجام می گیرد.
برای اتصال این لوله ها باید ابتدا واشر لاستیکی را از طوقه فولادی خارج کرده و آن را بررسی و از سالم بودن آن اطمینان حاصل کرد. سپس، واشر را در انتهای قطعه اول به گونه ای قرار داده که رگه برجسته میانی واشر به لبه انتهایی لوله مماس باشد. قسمت آزاد واشر را به پایین برگردانده تا رگه میانی آن روی لبه انتهایی قرار گیرد. قطعه دوم را وارد واشر نموده به گونه ای که روی رگه میانی قرار گیرد. بست نگهدارنده فولادی را چرب نموده و طوقه را در محل خود روی واشر قرار داده و پیچ های بست را ببندید.
کاربردهای لوله های چدنی
لوله های چدنی کاربردهای بسیاری در شبکه های تاسیساتی شهری دارند که از جمله شامل شبکه های فاضلاب، شبکه های تهویه ساختمان ها، و لوله های انتقال زباله می باشند.